Статья посвящена проблеме стереотипизации человеческого сознания как одного из важных показателей восприятия и познания мира, отражения культуры и ценностей носителя языка. Актуальность данной работы заключается в определении способов выражения и закрепления «мужского» и «женского» в языке и социуме. В процессе исследования был проведен свободный ассоциативный эксперимент, который позволил выявить гендерные стереотипы русского и казахского языкового сознания и определить их способы выражения. Каждый индивид является носителем гендерного стереотипа, а значит речевой модели мужского и женского, отражая свою гендерную идентификацию и транслируя ее при выборе определенной речевой стратегии. В связи с изменениями ценностей людей меняются и гендерные стереотипы, стираются границы между мужским и женским, что впоследствии может привести к утрате этнических стереотипов. Возникает необходимость выработать стойкий иммунитет для сохранения ценных гендерных стереотипов, способствующих повышению степени осознанности выбора речевых средств, предотвращения коммуникативных неудач, соблюдения нравственных норм и развития человеческого сознания. Дальнейшие исследования в данном направлении позволят проследить движение границ стереотипных картин мира между мужским и женским.

https://doi.org/10.48081/FHFI9436

2023

Выпуск 4

Коммерческая номинация Казахстана характеризуется большим стилистическим разнообразием, креативностью и представлена в различных вариациях языковой игры. В данной статье рассматривается процесс формирования имени бренда в словообразовательном аспекте, целью которого является создание уникального и запоминающегося названия. На основе практического материала анализируются способы словообразования и выявляются наиболее частотные из них, проводится анализ и классификация способов образования имен. Посредством анализа основных методов номинации авторы делают выводы относительно тенденций в современном обществе Казахстана. В работе при помощи контент-анализа объясняется, каким образом в коммерческой номинации (в именах брендов) репрезентируются происходящие в стране процессы: интеграция общества Казахстана в процессы глобализации; возрождение интереса к казахскому языку, культуре, истории и т.д. Авторы выяснили, что наиболее употребимыми способами образования наименований брендов в Казахстане являются номинация по антропоцентрическому принципу, использование иноязычной лексики и создание неологизмов и окказионализмов. Вместе с тем наблюдается тенденция к увеличению количества имен брендов с использованием лексики казахского языка, что свидетельствует о популяризации и укреплении позиций государственного языка и росте интереса общества к национальной казахской культуре и истории. Результаты исследования могут быть использованы в работе специалистов в сфере нейминга и брендинга и всеми интересующимися вопросами коммерческой номинации.

https://doi.org/10.48081/ZNAD6757

2023

Выпуск 4

Мақала 2022-2024 жылдарға арналған «Тұлғаның моно және билингвальді жағдайда қалыптасудағы баланың уәждемелі рефлексиясы» атты Қазақстан Республикасының ғылым және жоғары білім министрлігінің гранттық қаржыландыруымен жүзеге асырып жатқан жоба аясында жазылған. Зерттеу Қазақстанның моно-және қос тілді қоғамында қалыптасатын мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардың уәждемелік рефлексиясын салыстырмалы-уәждемелік зерттеу әдіснамасына арналған. Мақалада әлемдік лингвистика ғылымында балалардың тілдік және метатілдік санасының, отандық ғылымдағы уәждеме мәселелерінің зерттелу тарихы сипатталады. Уәждемелік рефлексия лингвокогнитивтік құбылыс ретіндегі салыстырмалы уәждеменің объектісі ретінде қарастырылады. Осы саланы зерттегенотандық және шет елдік ғалымдардың ғылыми-теориялық еңбектеріне, мақалаларына зерттеулеріне шолу жасалады. Жоба аясында жүргізілген бірінші психолингвистикалық экспериментте ұсынылған сөздерге берілген метасөйленімдері талданып, уәждемелік паспорттарында сипатталды. Психолингвистикалық және лингвистикалық эксперименттер жүргізу арқылы балалардың метатілдік санасына негізделген зерттеудің әдіснамалық аспектісі ұсынылған. Уәждемелік рефлексия адамның метатілдік ойлауының әмбебап қасиеті ретінде қарастырылады. Психолингвистикалық экспериментте моно және билингвалды топтардағы әр жастағы балалардың жас ерекшелігіне орай ұсынылған «Асқазан», «Көкек» сөздерінің уәждемелік паспорттарында уәждемелік-салыстырмалы талдау жасалып, уәждемелік рефлексияны зерттеу әдістемесі ұсынылған.

https://doi.org/10.48081/KCNK9182

2023

Выпуск 4

This research examines anti-colonialism in literature, exploring its significance and representation in diverse contexts. Employing a qualitative approach, the study conducts an extensive literature review, encompassing academic literature, books, and critical essays. Thematic analysis identifies key motifs of anti-colonial resistance in literary works from various traditions. Anti-colonialism emerges as a powerful phenomenon in literature, reflecting the collective opposition of peoples against colonial oppression. Literature serves as a medium to express the experiences of colonized peoples, challenging dominant colonial narratives, and fostering discussions on historical injustices and human rights in postcolonial societies. The article recognizes anti-colonialism as a complex historical process shaped by unique regional experiences and colonial legacies. Literary works offer valuable insights into diverse perspectives and experiences during the colonial era, portraying multifaceted views of colonial attitudes and responses. The impact of anti-colonial literature has been profound, inspiring struggles for independence and self-determination. Analyzing anti-colonial themes provides valuable insights into power dynamics, resistance, and the enduring consequences of colonialism in contemporary societies. The study emphasizes the relevance of anti-colonial and postcolonial studies, shedding light on critical issues and enhancing our understanding of societal attitudes and historical processes. The research contributes to a nuanced understanding of the complexities of anti-colonial movements in literature and their enduring impact on societies worldwide.

https://doi.org/10.48081/STVD2758

2023

Выпуск 4

В выступлениях люди могут образно выражать свои мысли не только с помощью языковых символов, но и с помощью неязыковых символов. В статье на конкретных примерах доказывается единый экспрессивный набор языковых символов (жест, намекать и т. д.), используемый для выявления сокровенных мыслей танцоров, участвующих в дискурсе красноречивых слов. Тенденция показала, что мы больше думаем о том, что мы говорим, чем о жестах, которые мы можем сделать во время речи. Невербальный язык обычно выражает эмоции, которые субъект не хотел выражать. Через язык нашего тела эмоции людей являются формой непосредственного проявления. Язык тела не сильно превосходит высшие уровни сознания, и они находятся вне нашего контроля. В словаре Махмута Кашгари впервые упоминается, что язык жестов использовался как секретный ключ к войне. Это можно проследить визуально при рассмотрении процесса дальнейшего следы продолжени в литературы. В ораторских речах кинесика-жесты говорящего выражены также образно через неязыковые символы. Ораторское исскуство (даугеры, истцы и т.д.) выводили свою внутреннюю игру наружу через жесты.

https://doi.org/10.48081/YZOC5058

2023

Выпуск 4

This research article examines the transmission of verbal aggression in political discourse, particularly in pre-election debates, across three distinct system languages: English, Kazakh, and Russian. The study presents a comprehensive analysis of how candidates employ verbal aggression as a communication strategy in debates conducted in these languages, taking into account their unique cultural and linguistic features. The research adopts a mixed-method approach, combining qualitative discourse analysis and quantitative content analysis, to identify and categorize the various strategies and levels of verbal aggression used by candidates in the selected debates. Additionally, the study introduces the term "aggressogen," a measure of the degree of verbal aggression in a person's speech across different system languages and the tolerance levels of speakers of each language. Results demonstrate that the utilization of verbal aggression in pre-election debates evokes diverse reactions from the audience, which are influenced by cultural norms and individual preferences of listeners. The study finds that candidates may employ aggressive expressions strategically to assert strength and determination or to discredit opponents, but such behavior can also lead to negative perceptions and rejection from certain audience segments. Furthermore, the research highlights the significance of cultural and linguistic nuances in shaping the interpretation and acceptance of verbal aggression in political discourse. The study emphasizes the importance of considering cultural contexts when analyzing the impact of verbal aggression on the audience's perception of candidates. Moreover, the introduction of the term "aggressogen" contributes to the field of linguistic studies and political discourse analysis, laying the groundwork for further research in this domain. Overall, this research offers valuable implications for political communication and translation studies, deepening our understanding of verbal aggression's role in shaping political discourse in diverse linguistic and cultural settings.

https://doi.org/10.48081/THGH8955

2023

Выпуск 4

Мақалада қазіргі қазақ әңгімесіндегі тарихи поэтика мәселесі қарастырылады. Жазушы Айгүл Кемелбаеваның «Көкенай мен Қалқаман», «Ереймен мен Ақынай» әңгімелерінде әдебиеттанудағы образды ойлау синкретизмі және оның формаларының байқалуын және оның қазақ прозасында тарихи құндылықтарды қазіргі заманмен байланыстырып, мәдени байлықты ұрпаққа дәстүр мұраны байыту және қайта шешу үшін өрнектегенін пайымдаймыз. Жазушының әдебиеттанушы ретінде де, шығармашыл тұлға ретінде де, азаматтық позиция тұрғысынан да поэтикадағы көркем модальдылықты автор қолданған сөз арқылы тану-зерттеу міндетін қойып, өз тарапымыздан сюжеттің поэтикадағы көркем модальдылықты құрушы фактор болатын мәселесін ұсынамыз. Мәселенің теориялық негізделуін ресей әдебиеттануында зерттеуші ғалым Н. Д. Тамарчинконың «Әдебиет теориясы» қарастыратын теориялық поэтиканы толықтыратын тарихи поэтика жайында түсініктен алдық. А. Н. Веселовский құрған, сол ізденісті дамытып жалғаспалы зерттеген еңбек – тарихи поэтика бойынша мәдениеттанушы, тарихшы, әдебиетшілерге арналған алғашқы оқу құралы екендігімен маңызды. Теориялық әдебиеттанудың осы саласының негізгі мәселелері – әдебиеттің өзі де, оның мәнді категориялары: авторы мен кейіпкері, сөзі мен бейнесі, сюжеті, жанрлары және тағы басқа әдебиеттің дамуының барлық кезеңдерін қамтитын және бір тақырыпқа жазған екі авторды салыстырмалы материалда талдап, нақты жазушының туындысымен байланыстыра аламыз. Айгүл Кемелбаеваның «Көкенай мен Қалқаман», «Ереймен мен Ақынай» әңгімелеріне пікір білдірген бірнеше әдебиеттанушы, жазушы түйінін қорытындылап, сол негізде ізденіс қорытындысы мәтінтану, мәтін талдау жұмысында саралау мүмкіндігімен жалғасты. Зерттеуші А. Федорованың орыс әдебиетіндегі тарихи поэтика туралы талдауларды жинақтап құрастырған еңбегінде қарастырған теориялық поэтика мәселесі тұжырымдарын жалғастырдық. Қарастырылатын қазақ әңгімесіндегі автордың дәстүрлі тарихи шындыққа заманауи ой-шешімі, кейіпкер тағдыры тармақтарын жаңаша пайыммен өрнектеуін зерттеуге мүмкіндік берді. Сондықтан жазушы Айгүл Кемелбаеваның әңгімесі арқылы көркем мәтіндегі тарихи поэтика мәселесі жеткілікті дәлелмен ашылады. Тақырыпты зерттеуде көркем шығармашылықтағы адамның өзіне-өзі бағдарлама жасауы және өзін-өзі тануы мәселесі таңдалды. Автор мәтінінің энергетизмі қаралды. Әдеби туындыны қабылдаудың синергетикалық аспектілері ескерілді. Әдебиет теориясын нақты көркем шығарманың мағынасына енудің жолы мен құралы ретінде қарастыру мақсатын орындадық. Салыстырмалы тарихи әдіс – тарихи өзгерістердің табиғатын, себептері мен салдарын түсінуге, сондай-ақ тарихи процестің заңдылықтарын ашуға көмектесетіні басшылыққа алынды.

https://doi.org/10.48081/JAQO4112

2023

Выпуск 4

The article is devoted to the problem of identifying the features of the interpretation of realias in religious discourse by the material of the sermons of English-speaking Islamic theologians. This article discusses such concepts as "Islamic discourse", "interpretation of Islamic realias", "translation transformations". Possessing significant cultural and pragmatic potential, realias still cause a number of difficulties both in terms of extralinguistic interpretation and in terms of translation adaptation. Sermons cannot be imagined without Islamic realias, they accumulate a significant amount of nationally significant information, reflect the history, religious beliefs and culture of the people to which they belong. As a result, there is a great need to study issues related to the interpretation and translation of Islamic realias in the English language discourse. A corpus of Islamic realias has been formed for further translation analysis. In the practical part, the collected material has been correlated with the existing principles of realia division, and the identified nominations denoting realias have been classified according to the thematic principle, and are also arranged in lexico-semantic fields. In the translation aspect, the ways of transferring Islamic realias into Russian are considered and described.

https://doi.org/10.48081/JWOH5105

2023

Выпуск 4

В данной статье собраны легенды, факты, касающиеся личности Едиге в трудах известного казахского поэта, фольклориста, историка, этнографа, востоковеда Машхур Жусип Копеева. Также подробно рассмотрены образцы собранные Машхур Жусипом об Едиге, о том как он их собирал из уст народа, с какой целью публиковал и исследовал. В текстах, относящихся к Едиге, встречаются ценные факты, касающиеся известных казахских исторических деятелей Токтамыс хана, Абылай хана, Толе би, Тогас би и др. Здесь взаимно сравниваются и всесторонне рассматриваются различные варианты образцов, опубликованные в разных сборниках, книгах, касающиеся личности Едиге. Особенности и отличия, возникшие в ходе этих сравнений, будут подробно рассмотрены в статье. Некоторые образцы фольклора, относящиеся к личности Едиге, сохранились только в рукописях Машхур Жусипа. Все это показывает, насколько ценны исторические легенды, собранные Машхур Жусипом, в том числе фольклорные образцы, относящиеся к личности Едиге. Кроме того, мнения и факты об Едиге изучаются в сравнении с трудами таких ученых, как Г. Потанин, О. Альжанов, Н. Торекулов, Х. Досмухамедов, М. Ауэзов, С. Каскабасов, Р. Бердибаев, Ш. Ибраев, С. Сикымбаева и др.

https://doi.org/10.48081/TYUU7051

2023

Выпуск 4

Мақалада лингвомәдениеттану арқылы адамзатты зерттеуде тұлғаның жеке мінездемесі, оның ішінде гендер саласының маңыздылығы қарастырылған. Себебі аталмыш тақырып қазіргі қазақ қоғамындағы гендерлік идеялардың эволюциясына және оның әдебиетке әсеріне назар аударатын өзекті зерттеу болып табылады. Бұл тақырып феминистік және маскулинистік гендерлік рөлдерді талдауды, ер және әйел адамға тән жыныстық ерекшеліктерді және сәйкестікті зерттеуді көрсетеді. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі гендерлік аспектіні зерттеу мәдени контекстіні қалыптастыру және гендерлік әділеттілік пен әртүрліліктің маңызды мәселелері бойынша диалогты қолдау үшін маңызды. Бұл тақырып қоғамдағы өзгерістер мен гендерлік мәселелерді қабылдауды көрсететін дамуды жалғастыруда және қазіргі әдеби пікірталастың маңызды аспектісі болып қала береді. Осылайша көркем шығарма арқылы ерлер мен әйелдердің қарым-қатынасымен қатар ұлттың, мәдениеттің ерекшелігін көрсетуге болады. Талдауға түсіп отырған Тынымбай Нұрмағамбетовтың кейіпкерлер арқылы қоғамдағы шынайы өмірді, отбасындағы дағдарысты және мәдениетті, ерлі-зайыптылардың қарым-қатынасын, жұбайлық өмірден тыс қатынастырды көркем әдебиеттегі мәтін арқылы жеткізу болып табылды. Еркек пен әйел, бойдақ жігіт, үйленген ер адам мен тұрмыс құрмаған қыз категориясындағы кейіпкерлер тілі, кейіпкерлердің ішкі әлемі арқылы олардың тұлғалық, гендерлік және әлеуметтік рөлдерінің өзгешеліктері көрсетіледі.

https://doi.org/10.48081/XEUV6158

2023

Выпуск 4