Статья посвящена анализу смыслообразующих механизмов на основе метафорического моделирования. В статье характеризуется идеологический концепт ДЕМОКРАТИЯ. Демократия рассматривается как национальный идеологический концепт, который усиливает суггестивный эффект оценочной функции индивида. Целью статьи является эмоционально-оценочный потенциал метафорической модели ДЕМОКРАТИЯ - ОБЪЕКТ. Исследование основано на предположении о том, что метафорическая модель ДЕМОКРАТИЯ-ОБЪЕКТ обладает суггестивным потенциалом в формировании положительного отношения к существующему политическому режиму. В статье используется концептуальный анализ методом метафорического моделирования, дополненный компонентным анализом и контекстуальным анализом. В данной статье представлен механизм возникновения новых семантических элементов, выводится зависимость эмоционально-оценочного компонентов нового смысла от использованной концептуальной модели. В статье выявлены эмоционально-оценочные компоненты, основанные на концептуальных метафорах. Изучая механизмы образования новых смыслов на основе метафорической модели, мы попытались внести вклад в когнитивную лингвистику. Результаты анализа данного исследования можно использовать на семинарах, посвященных метафорическому моделированию. Результаты исследования позволяют утверждать, что метафорическая проекция ДЕМОКРАТИЯ – ОБЪЕКТ обладает высоким суггестивным потенциалом, способствует формированию убежденности граждан в исключительности действующей политической системы, побуждает положительно оценивать все действия, направленные на укрепление демократического режима в стране.

https://doi.org/10.48081/YKAD8727

2023

Выпуск 4

Мақалада әлем әдебиеттану ғылымында танымал құбылыс: лиминалдық концепциясы қарастырылды. Шетелдік ғылыми зерттеулерді негізге ала отырып лиминалдық категориясына анықтама берілді. Лиминалдық антропология, қазіргі мәдениеттану және әдебиеттанудың маңызды категорияларының бірі болып табылады. Лиминалдық – өмірдің бір кезеңінен екінші кезеңіне өтуді білдіреді. Лиминалдық терминін алғаш рет антропология ғылымына Арнольд Ван Геннеп енгізген болатын. Антропология саласынан әдебиеттану ғылымына лиминалдық идеясын терминологиялық және тұжырымдамалық тұрғыдан негіздеген Виктор Тернердің пайымдаулары зерделенді. Зерттеу жұмысының мақсаты: лиминалдық концепциясының қазіргі әдебиеттану ғылымындағы алатын орнын, маңыздылығын, өзектілігін байыптау. Осы бағытта авторлар шетел философтары мен әдебиеттанушылардың іргелі еңбектерін саралап, кешенді талдау жұмыстарын жүргізді. Зерттеу нәтижесінде лиминалдық теориясының ерекшеліктері анықталып, лиминалдық құбылыстың әдебиеттануда алатын орны бағамдалды. Авторлар әдебиеттегі лиминалдықтың қызметі мен рөлін егжей-тегжейлі зерттеп, көркем шығарма негізінде талдау жасап, қазіргі қазақ әдебиетіндегі лиминалдық концепциясын тәжірибешілік тұрғыдан дәйектеді. Лиминалдық теориясын ғылыми тұрғыдан пайымдау, зерделеу шетел ғалымдарының еңбектерінде көрініс тауып, лиминалдық мәселесі қазіргі әлем әдебиетінде өзекті бағыттардың бірі болғанымен, қазіргі қазақ әдебиеттануында зерттеу объектісі ретінде қарастырылмаған деп айтуға болады. Демек, терең зерттеуді талап ететін тың сипаттағы тақырыптардың бірі болмақ.

https://doi.org/10.48081/HLOX6568

2023

Выпуск 4

Мақалада лингвомәдениеттану арқылы адамзатты зерттеуде тұлғаның жеке мінездемесі, оның ішінде гендер саласының маңыздылығы қарастырылған. Себебі аталмыш тақырып қазіргі қазақ қоғамындағы гендерлік идеялардың эволюциясына және оның әдебиетке әсеріне назар аударатын өзекті зерттеу болып табылады. Бұл тақырып феминистік және маскулинистік гендерлік рөлдерді талдауды, ер және әйел адамға тән жыныстық ерекшеліктерді және сәйкестікті зерттеуді көрсетеді. Қазіргі қазақ әдебиетіндегі гендерлік аспектіні зерттеу мәдени контекстіні қалыптастыру және гендерлік әділеттілік пен әртүрліліктің маңызды мәселелері бойынша диалогты қолдау үшін маңызды. Бұл тақырып қоғамдағы өзгерістер мен гендерлік мәселелерді қабылдауды көрсететін дамуды жалғастыруда және қазіргі әдеби пікірталастың маңызды аспектісі болып қала береді. Осылайша көркем шығарма арқылы ерлер мен әйелдердің қарым-қатынасымен қатар ұлттың, мәдениеттің ерекшелігін көрсетуге болады. Талдауға түсіп отырған Тынымбай Нұрмағамбетовтың кейіпкерлер арқылы қоғамдағы шынайы өмірді, отбасындағы дағдарысты және мәдениетті, ерлі-зайыптылардың қарым-қатынасын, жұбайлық өмірден тыс қатынастырды көркем әдебиеттегі мәтін арқылы жеткізу болып табылды. Еркек пен әйел, бойдақ жігіт, үйленген ер адам мен тұрмыс құрмаған қыз категориясындағы кейіпкерлер тілі, кейіпкерлердің ішкі әлемі арқылы олардың тұлғалық, гендерлік және әлеуметтік рөлдерінің өзгешеліктері көрсетіледі.

https://doi.org/10.48081/XEUV6158

2023

Выпуск 4

The objective of this research is to reflect on the relationship between language policy and planning and the transformational nature of linguistic landscape of Kazakhstan. The study focusing on primary data resources (globalization, Latinization, localization, hybridization, westernization), resulted in the rise in visibility, prestige and everyday use of Kazakh language and the growing influence of the English in the city’s linguistic landscape. It argues that the so-called language fashion promotes a positive view of language in everyday communication. Considering language choices in the linguistic landscape emanating from the "top-down" (centralized policies) and "bottom-up"(grass-roots and local initiatives), the article presents examples found in Astana’s linguistic landscape that give visibility to the multilingual and bilingual nature of the signs. The research not only employs a qualitative approach for data collection and analysis but also incorporates visual research methods, highlighting the multidimensional nature of the study and its comprehensive exploration of the subject matter.

https://doi.org/10.48081/WFES7422

2023

Выпуск 4

В данной статье представлен анализ трансформаций фразеологических единиц, используемых в речи политиков Казахстана и России. Политическому языку отводится важная роль в регулировании общественного процесса, а также согласовании и реализации различных интересов в социуме, и следовательно, находится в центре внимания исследователей языка. Для достижения этих целей также необходим определенный выбор лингвистических средств, особую роль среди которых отводится фразеологическим единицам. Как известно, в политическом дискурсе устойчивые сочетания подвергаются различным трансформациям, оказывающим влияние на формирование текстовых семантических и структурно-семантических характеристик. В статье представлена классификация трансформированных фразеологизмов, описываются наиболее распространенные виды преобразований устойчивых сочетаний: расширение, замена, удаление компонентов, а также контаминация в политическом дискурсе. Особое внимание уделено в нем приему нанизывания фразеологизмов. Материалом исследования послужили выборки из выступления казахстанских и российских политиков. Проведенное исследование позволяет сделать вывод о том, что при трансформации фразеологических единиц участники политического дискурса раскрывают их новые функциональные возможности, позволяющие выразить новые оттенки отношений и коннотаций исследуемых контекстов к фактам действительности.

https://doi.org/10.48081/ZGBX4367

2023

Выпуск 4

Статья посвящена проблеме стереотипизации человеческого сознания как одного из важных показателей восприятия и познания мира, отражения культуры и ценностей носителя языка. Актуальность данной работы заключается в определении способов выражения и закрепления «мужского» и «женского» в языке и социуме. В процессе исследования был проведен свободный ассоциативный эксперимент, который позволил выявить гендерные стереотипы русского и казахского языкового сознания и определить их способы выражения. Каждый индивид является носителем гендерного стереотипа, а значит речевой модели мужского и женского, отражая свою гендерную идентификацию и транслируя ее при выборе определенной речевой стратегии. В связи с изменениями ценностей людей меняются и гендерные стереотипы, стираются границы между мужским и женским, что впоследствии может привести к утрате этнических стереотипов. Возникает необходимость выработать стойкий иммунитет для сохранения ценных гендерных стереотипов, способствующих повышению степени осознанности выбора речевых средств, предотвращения коммуникативных неудач, соблюдения нравственных норм и развития человеческого сознания. Дальнейшие исследования в данном направлении позволят проследить движение границ стереотипных картин мира между мужским и женским.

https://doi.org/10.48081/FHFI9436

2023

Выпуск 4

Коммерческая номинация Казахстана характеризуется большим стилистическим разнообразием, креативностью и представлена в различных вариациях языковой игры. В данной статье рассматривается процесс формирования имени бренда в словообразовательном аспекте, целью которого является создание уникального и запоминающегося названия. На основе практического материала анализируются способы словообразования и выявляются наиболее частотные из них, проводится анализ и классификация способов образования имен. Посредством анализа основных методов номинации авторы делают выводы относительно тенденций в современном обществе Казахстана. В работе при помощи контент-анализа объясняется, каким образом в коммерческой номинации (в именах брендов) репрезентируются происходящие в стране процессы: интеграция общества Казахстана в процессы глобализации; возрождение интереса к казахскому языку, культуре, истории и т.д. Авторы выяснили, что наиболее употребимыми способами образования наименований брендов в Казахстане являются номинация по антропоцентрическому принципу, использование иноязычной лексики и создание неологизмов и окказионализмов. Вместе с тем наблюдается тенденция к увеличению количества имен брендов с использованием лексики казахского языка, что свидетельствует о популяризации и укреплении позиций государственного языка и росте интереса общества к национальной казахской культуре и истории. Результаты исследования могут быть использованы в работе специалистов в сфере нейминга и брендинга и всеми интересующимися вопросами коммерческой номинации.

https://doi.org/10.48081/ZNAD6757

2023

Выпуск 4

Мақала 2022-2024 жылдарға арналған «Тұлғаның моно және билингвальді жағдайда қалыптасудағы баланың уәждемелі рефлексиясы» атты Қазақстан Республикасының ғылым және жоғары білім министрлігінің гранттық қаржыландыруымен жүзеге асырып жатқан жоба аясында жазылған. Зерттеу Қазақстанның моно-және қос тілді қоғамында қалыптасатын мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардың уәждемелік рефлексиясын салыстырмалы-уәждемелік зерттеу әдіснамасына арналған. Мақалада әлемдік лингвистика ғылымында балалардың тілдік және метатілдік санасының, отандық ғылымдағы уәждеме мәселелерінің зерттелу тарихы сипатталады. Уәждемелік рефлексия лингвокогнитивтік құбылыс ретіндегі салыстырмалы уәждеменің объектісі ретінде қарастырылады. Осы саланы зерттегенотандық және шет елдік ғалымдардың ғылыми-теориялық еңбектеріне, мақалаларына зерттеулеріне шолу жасалады. Жоба аясында жүргізілген бірінші психолингвистикалық экспериментте ұсынылған сөздерге берілген метасөйленімдері талданып, уәждемелік паспорттарында сипатталды. Психолингвистикалық және лингвистикалық эксперименттер жүргізу арқылы балалардың метатілдік санасына негізделген зерттеудің әдіснамалық аспектісі ұсынылған. Уәждемелік рефлексия адамның метатілдік ойлауының әмбебап қасиеті ретінде қарастырылады. Психолингвистикалық экспериментте моно және билингвалды топтардағы әр жастағы балалардың жас ерекшелігіне орай ұсынылған «Асқазан», «Көкек» сөздерінің уәждемелік паспорттарында уәждемелік-салыстырмалы талдау жасалып, уәждемелік рефлексияны зерттеу әдістемесі ұсынылған.

https://doi.org/10.48081/KCNK9182

2023

Выпуск 4

This research examines anti-colonialism in literature, exploring its significance and representation in diverse contexts. Employing a qualitative approach, the study conducts an extensive literature review, encompassing academic literature, books, and critical essays. Thematic analysis identifies key motifs of anti-colonial resistance in literary works from various traditions. Anti-colonialism emerges as a powerful phenomenon in literature, reflecting the collective opposition of peoples against colonial oppression. Literature serves as a medium to express the experiences of colonized peoples, challenging dominant colonial narratives, and fostering discussions on historical injustices and human rights in postcolonial societies. The article recognizes anti-colonialism as a complex historical process shaped by unique regional experiences and colonial legacies. Literary works offer valuable insights into diverse perspectives and experiences during the colonial era, portraying multifaceted views of colonial attitudes and responses. The impact of anti-colonial literature has been profound, inspiring struggles for independence and self-determination. Analyzing anti-colonial themes provides valuable insights into power dynamics, resistance, and the enduring consequences of colonialism in contemporary societies. The study emphasizes the relevance of anti-colonial and postcolonial studies, shedding light on critical issues and enhancing our understanding of societal attitudes and historical processes. The research contributes to a nuanced understanding of the complexities of anti-colonial movements in literature and their enduring impact on societies worldwide.

https://doi.org/10.48081/STVD2758

2023

Выпуск 4

В выступлениях люди могут образно выражать свои мысли не только с помощью языковых символов, но и с помощью неязыковых символов. В статье на конкретных примерах доказывается единый экспрессивный набор языковых символов (жест, намекать и т. д.), используемый для выявления сокровенных мыслей танцоров, участвующих в дискурсе красноречивых слов. Тенденция показала, что мы больше думаем о том, что мы говорим, чем о жестах, которые мы можем сделать во время речи. Невербальный язык обычно выражает эмоции, которые субъект не хотел выражать. Через язык нашего тела эмоции людей являются формой непосредственного проявления. Язык тела не сильно превосходит высшие уровни сознания, и они находятся вне нашего контроля. В словаре Махмута Кашгари впервые упоминается, что язык жестов использовался как секретный ключ к войне. Это можно проследить визуально при рассмотрении процесса дальнейшего следы продолжени в литературы. В ораторских речах кинесика-жесты говорящего выражены также образно через неязыковые символы. Ораторское исскуство (даугеры, истцы и т.д.) выводили свою внутреннюю игру наружу через жесты.

https://doi.org/10.48081/YZOC5058

2023

Выпуск 4