Мақалада қазақ халқының танымындағы әбжад ғылымының қолданылуы туралы айтылады. Әбжад ғылымынң зерттейтін аясы дыбыстардың сандық мағыналары болғандықтан, мейлі ауызша болсын, мейлі жазба түрінде болсын сөздік қолданыста оның сандық сипаты қоса жүретіндігін ғылыми тұрғыда анықтау негізгі міндет болып табылады. Нәтижесінде қасиетті деп есептелетін біршама сандардың өзегі қоса ашылады. Сонымен қатар, дыбыстардың бір бөлігінің сандық мағынаға ие болу себептері де түсіндіріледі. Қолданысы қазақ халқының дәстүрінде толық орныққан сандық-дыбыстық әрекеттердің ұлттық көзқарас тұрғысынан қалыптасу негізі де қарастырылады. Әрбір айтылған тұжырымды пікірлерге «Мұхаммад пайғамбар», «Ғалиарыстан», «Мәлике қыз», «Жүсіп-Зылиқа» тәрізді діни дастандар мен Абай Құнанбайұлы шығармаларынан дәлелдеу мақсатында үзінділер келтірілген. Мәселен, бір және екі санының мағынасын ашу үшін дастандардан үзінді қолданылса, адам деген сөздің сандық негізін айқындауда Абайдың өлеңі алынған. Сондай-ақ, қазақ халқының дәстүріндегі қыз баланы «қырық жеті» деп атаудың да себебі айқындалған. Келесі бір келелі мәселе қазақ сөзіне байланысты. Оның әбжадтық мағынасын айқындай отырып, қазақ халқының осы дүниені неге бес күндік жалған деп атағандығы ғылыми тұрғыда сарапталып, көрсетіледі. Тағы бір назар аударарлық мәселе алфавиттік реттік неге А дыбысынан басталады деген сұраққа ғылыми тұрғыда жауап беру болып табылады. Мақаладағы негізгі түйін қазақ халқында дыбыстың сандық мағынасымен айқындала отырып қолданылуы көне дәуірде қалыптасқан, сөйтіп, үйреншікті дәстүрге айналғандығы айтылады. Яғни, әбжад ғылымын ұлттық таныммен сабақтастыра зерттеу ғылыми тың тұжырымдардың ұйытқысы болары хақ.

https://doi.org/10.48081/WYVD5768

2022

Выпуск 2

Мәшһүр-Жүсіптің әлемдік тілдік бейнесі әлі толық ашылып болған жоқ. Демек, ақынның шығармашылығын антропологиялық тұрғыда зерттеу күнқұрғатпайтын міндет. Философтар – Гегель, Фейрбах, Гулыга т.б. антропоцентрлік (антропоөзектік) мәселелерге философиялық тұрғыдан келген. Тұлғатану ол – Мәшһүр-Жүсіптің ұлттық болмысын жете зерттеу арқылы ғана ашылады. Ол үшін қоғам – табиғат – адам байланысы оның ішінде адамдардың қарым- қатынасы, сыртқы қоршаған ортаны танып білу (таным) тіл арқылы жүзеге асады. Ұлттық мінез дегеніміз белгілі бір ұлттың өзіне ғана тән, өзгеше мінез-құлықтарының жиынтығы емес, жалпы адамзаттың мінез-құлықтардың өзгеше әмбебап жиынтығы екендігін ғалымдар айтып жүр. Кей жағдайда, әлемнің тілдік бейнесін де тұлға арқылы ашуға болатыны көрінді. Осы орайда, Мәшһүр-Жүсіптің 20 томдық шығармалар жинағы арқылы жалпы түркі, шығыс, орыс-еуропа мәдени-рухани байланысын тануға да әбден болады. Сол арқылы әлемнің рухани мәдениетіне де жол ашылатыны байқалады. әл-Фараби шешендік өнерді философияның құрамында қарастыруы тегіннен-тегін емес. Мәшһүр-Жүсіп шығармаларындағы шешендік сөздер, риторикалық өнері – Ұлы Даланың есте жоқ ескі заманнан жеткен ауызша мәтіннің хатқа түскен мәтіні, ұлттық коды. Айталық ым тілі, тұспал сөз, диалог сөз, дала соты лингвистикасы, жұмбақ сөз, жарыс сөз, сөз сұрау, дат айту (адамның дүниеге келгеннен, өлік жөнелту) лексикасы ұлттың расында да мінез-құлқын нақты көрсете алады.

https://doi.org/10.48081/HKKZ1053

2022

Выпуск 1

Мақалада әдіскер ұстаз Бітібаева Қанипа Омарғалиқызының әдебиеттану және әдебиетті оқыту әдістемесі ғылымына қосқан педагогикалық еңбегі сөз етіледі. Қ. Бітібаеваның М. Әуезовті мектепте оқыту туралы зерттеу еңбектеріндегі «Абай жолы» роман-эпопеясын оқытудың технологиясы, әдістемесі жан-жақты қарастырылады. Негізгі бөлімде Қ. Бітібаеваның тереңдетілген бағдарламасында берілген «Абай жолы» роман-эпопеясын тұтастай оқытудың тиімді жолдары мен әдістемесі ұсынылады. Ұстаз технологиясына түсініктеме беріліп, рөлі айқындалған. Қ. Бітібаеваның «Ой тастау, ойланту, ойлау» технологиясымен «Абай жолы» роман-эпопеясын санаулы сағаттарда оқытып, тұтастай талдау барысында тиімді ұйымдастырылатын жұмыс түрлерін саралап көрсетеді. Ғылыми еңбектермен жұмыс, қосымша материалдарды қолдану, мәтінді өмірмен байланыстырудың ұстаз технологиясында өзара тығыз байланысты екендігін дәлелдейді. Ұстаздың құзырлылыққа бағытталған тапсырмалар үлгісін ұсынады. Қ. Бітібаеваның педагогикалық идеясын, тың ізденістерінің қазіргі оқыту жүйесіндегі маңызын айқындаған, тәжірибеде қолданудың тиімді жолдары көрсетіледі. Мақаланың қорытынды бөлімінде автор Қ. Бітібаеваның жаңашыл ізденістерін зерделей келе, тиімді әдіс- тәсілдерін іс-тәжірибесінде қолданған сабақ үлгілерін, оқушыларды зерттеушілікке жетелейтін тапсырмаларды ұсынады. Қазіргі оқыту жүйесінде Қ. Бітібаеваның технологиясының жаңашылдығы, өміршеңдігі басым және ұстаздар қауымы тәжірибелерінде қолданып келеді деп қорытындылаған.

https://doi.org/10.48081/DGDZ1673

2022

Выпуск 1

The article reveals the use of the pedagogical technology and linguistic aspects in the teaching of a foreign language that contributes to the formation of learning motivation, which is important because it is important in the context of teaching. Linguistic aspects – the essence of the country of the studied language, lexical units with national-cultural semantics and their intercultural communication. In the course of our research, the goals and methodological objectives of the linguistic aspects of teaching a foreign language were considered and studied. Thus, the main methodological tasks of linguistics are: identification of language and speech materials; this is done through exercises that develop knowledge, skills and abilities, as well as the ability to communicate in another language. The main purpose of the pedagogical technology and lingo-uistic aspects is the simultaneous and comprehensive teaching of the culture of the country where the language is studied. The aspect of ethnography is a powerful tool for creating and supporting interest in learning foreign languages and increasing motivation to learn foreign languages.

https://doi.org/10.48081/NOFV4049

2022

Выпуск 1

Творчество М. И. Цветаевой является объектом самого пристального внимания лингвистов и литературоведов. Определенный интерес представляют исследования критиков-литературоведов прошлых лет и современников, которые изучали и изучают язык ее произведений, устанавливают характерные для творчества М. Цветаевой закономерности. В этом смысле особенно важна, на наш взгляд, своеобразная оценка художественного наследия Марины Цветаевой. Современный этап изучения произведений поэта характеризуется переходом от исследования жизни и поэзии М. И. Цветаевой к целостному анализу и описанию картины мира поэта, концептов творчества. Последнее десятилетие – время философского и когнитивного анализа поэтического языка поэтессы. Поэзия М. И. Цветаевой была предметом обсуждения в многочисленных литературоведческих работах, рассматривалась в лингвистических трудах. Определенный интерес представляют исследования критиков-литературоведов о жизни и творчестве, о «языке» М. Цветаевой. Счеты М. Цветаевой с временем и пространством прежде всего нелегки. Чем старше становилась она, тем горше складывалась ее эмигрантская жизнь, тем ярче и резче проступает в ее лирике жизнь, мощный образ навсегда утерянной, никогда не достижимой дали, образ времени, его роковой необходимости. Нам кажется, именно отсюда следует начинать разговор об этой поэзии, чтобы яснее понять ее значение. В контексте Марины Цветаевой преломилась жизнь русского слова почти на протяжении сорока лет. Здесь и дореволюционная поэзия символистов, философские воззрения московских неокантианцев, язык первых лет революции, язык русских людей, оказавшихся в эмиграции. Ярко индивидуальный, всесторонний по своему охвату поэтических явлений, глубокий по взгляду на происходящие социальные изменения, непримиримый и своенравный в оценках язык М. Цветаевой передает духовный облик самого автора, его интеллектуально-психический взгляд. Произведения Цветаевой становятся достоянием самого широкого читателя. М. Цветаеву печатает множество журналов, выходят сборники, альманахи, книги. Так возвращалось «домой» творчество Марины Ивановны Цветаевой, которое «живёт, будет жить во славу своей страны».

https://doi.org/10.48081/QQII2914

2022

Выпуск 1

В данной статье представлены жизнь и творчество известного ученого Митрофана Семеновича Сильченко, внесшего неоценимый вклад в развитие казахской литературы, его биография, литературное и научное наследие. Статья разработана в рамках докторской диссертации «Научное наследие академика М. С. Сильченко». Важным является определение места академика в развитии литературы в целом в тридцатые – восьмидесятые годы прошлого столетия. Целью и задачей статьи является рассмотрение творческой биографии Митрофана Семеновича Сильченко, выявление его литературного и научного наследия, обзор трудов ученого. Были систематизированы архивные документы на основе соспоставительного анализа ученого, определено место академика в истории развития казахской литературы. Также было выявлено несколько направлений исследований ученого, такие как творчество классиков русской литературы (дооктябрьский и советский периоды); связи казахской литературы с русской литературой; вопросы методики преподавания литературы; написание учебников и учебных пособий, развитие абаеведения – итог исследования, где было представлено творчество Абая, что помогло точнее и глубже понять творчество писателя, историческую эпоху, которая породила поэта и которую он отразил в своих произведениях.

https://doi.org/10.48081/NODC1330

2022

Выпуск 1

В настоящей статье рассмотрены аспекты использования мобильных приложений для изучения английского языка (далее, мобильные приложения) учащимися высших учебных заведений на примере студентов бакалавриата Филологического факультета Казахского национального университета имени аль-Фараби. В частности, изучены степень распространения мобильных приложений среди студентов, частота их использования, а также приведена оценка эффективности мобильных приложений в развитии языковых навыков. Актуальность работы обусловлена тем, что сегодня наблюдается тенденция к широкому распространению мобильных технологий при изучении иностранных языков, в частности английского, в то время, как традиционная модель преподавания языков требует корректировок в соответствии с современными требованиями образовательного процесса. В основе проведенных исследований лежит метод анкетирования целевой группы, состоявшей из 30 студентов-бакалавров (n=30). Для удобства аналитической обработки ответов, помимо прямых вопросов, также приводились готовые утверждения, на которые студенты должны были выразить степень своего согласия, выбирая один из трех вариантов: «согласен», «возможно», «не согласен». Полученные данные указывают на то, что восприятие эффективности мобильных приложений среди студентов варьируется от нейтрального до позитивного, а также, что участники опроса применяют мобильные приложения для развития, как правило, определенных языковых навыков.

https://doi.org/10.48081/PIDW2838

2022

Выпуск 1

Әлемдік мәні бар шығыс әдебиетінің қазақ әдебиетіне тигізген әсері орасан зор. Шығыс пен қазақ әдебиеті арасындағы байланыстың тамыры тереңде жатқаны белгілі. Шығыс әдебиеті мен Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы байланысын сараптағанда, тақырып, идея, қаһарман сомдау т.б. мәселелеріндегі төркіндестікпен қатар шығарма сюжетін ықшамдап сараласақ, туынды фабуласындағы үндестік, жалғастық, сабақтастық та назар аудартады. Мақалада шығыс әдебиеті мен қазақ әдебиетіндегі сюжет төркіндестігі, оның ішінде шығыс ақындарының ішіндегі биік тұлға, шығармалары сопылық поэзияның биік шыңы деп танылған, моулана сопылық бауырластығының негізін қалаушы, парсының атақты мистик-ақыны Жәлеләддин Руми мен ақын, тарихшы, фольклорист, публицист, сыншы, шежіреші, әулие, ғұлама Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы шығармаларының сюжетінде, яғни фабуласында орын алған сабақтастықты, ұқсастықтар мен айырмашылықтарға талдау жасалынды.

https://doi.org/10.48081/ZMVY5767

2022

Выпуск 1

Мақалада Абай Құнанбаев қара сөздеріндегі интертекстуалдық мәтіндердің табиғаты талданады. Зерттеуде ұлы ақын сөздерінің мағынасы, шығармаларындағы интермәтіннің сипаты ашылады. Интермәтін қазіргі кезде көркем, публицистикалық және жарнамалық мәтіндердің өзіндік ерекшелігіне айналуда. Фольклор үлгілері интермәтін ретінде талданады: фразеологизмдер, халық мақал-мәтелдері; прецеденттік атаулар прецеденттік мәтіндер ретінде қарастырылады бұл поэтикалық шығармалар мен фольклордағы кейіпкерлердің аттары, метафоралар мен фразеологиялық бірліктер. Абайдың қара сөздеріндегі интермәтіннің поэтикалық табиғаты бірінші рет қарастырылып отыр. Интермәтіндік қолданыстар кейіпкерлерді суреттеуге, сипатталған оқиғаларға автордың көзқарасын білдіруге, автор ойын жеткізуге мүмкіндік береді. Интермәтіндерді тиімді қолдану шығарманың оқырманға әсер ету функциясының артуына ықпал ететіндігі расталды, өйткені ол оқырманның мәдени, тарихи білімін кеңейтеді және ұлттық кодты дамытуға ықпал етеді Прецеденттік атаулар қазақ мәдениеті, әдебиеті мен тарихында ерекше орын алады. Олар тарихи тұлғалар, мифтік образдар, яғни антропонимдердің ұлттық танымды, мәдениетті сақтауға мүмкіндік береді, яғни ұлттық мәдениет туралы білімнің қайнар көзі болып табылады. Ақын шығармалары мен аудармаларында тұрақты тіркестерді шебер қолданатындығы және жаңа өрнектер құрылымындағы өзгерістер, яғни арасына сөздердің қосылуы ақын поэзиясының ерекшелігі екендігі мысалдар арқылы талданады.

https://doi.org/10.48081/DNUC2435

2022

Выпуск 1

This article presents about numerous studies in the field of teaching foreign languages indicating a direct connection between student success and the personalization of the curriculum and the level of interest in it. This is facilitated by tools that increase the plot of the lessons – storytelling, discussion of videos, cards with pictures and situations. In the course of this work, the development and testing of a new strategy for teaching English using VR is described. This technique allows to receive educational information through several channels of perception at once, stimulating cognitive synthesis and more complete participation of integrative brain structures in the learning process, which increases the student’s ability to memorize. Elements of gamification and the very fact of using gaming technology awaken and increase the interest of students. Also, the introduction of virtual reality technology makes it possible to expand the arsenal of used multimedia materials, adding interactive excursions and access to video archives around the world. The experience gained in the course of this work made it possible to start developing a full-fledged curriculum for students in combination with an application for smartphones and tablets.

https://doi.org/10.48081/PRPX6515

2022

Выпуск 1