Статья посвящена анализу. сопоставлению смысловой структуры лексемы «враг» в русской и грузинской пословичных картинах мира. Научная новизна настоящей статьи заключается в тем, что впервые предпринимается сопоставителъный анализ русских и грузинских пословиц с компонентом «враг» в лингвокультурологическом аспекте. Объектом исследования являются пословицы и поговорки с компонентом «враг». Проведенное исследование позволило авторам работы выявить универсальные и специфические особенности функционирования лексемы «враг» в анализируемых языках

https://doi.org/10.48081/OJIA6764

2024

Выпуск 4

Зерттеу мақалада М.Әуезовтің «Қараш-қараш оқиғасы» повесіне лингвомәдени талдау жасалды. Мақалада лингвомәдениеттанудың негізгі зерттеу нысаны саналатын лингвомәдени бірліктер қарастырылып, шығармадағы басты қызметі анықталды. Тілдік концептілерді құруда лингвомәдени бірліктердің маңыздылығы қарастырылды. Тіл білімінде қалыптасқан антропологиялық бағыттың ұлттың мәдени кодын танытатын лингвомәдени бірліктер негізінде байлық пен кедейлік концептісі зерттелді. Шығарма негізінде байлық және кедейлік концептісінің ассоциациялық өрісі құрылып, байлық пен кедейлік концептісін зерделеуде лингвомәдени бірліктердің тізбегі құрылды. Шығарма нарративті әдіс негізінде талданып, лингвомәдениеттану бойынша И.Айбарша, Б.Оспанова, В.Маслова пікірлері негізге алынды. Ж.Молдабеков пен Ж.Қошанова зерттеулері аясында қазақ қоғамындағы «байлық» жөніндегі түсініктің тарихи мәні ерекшеленді. Зерттеуде «байлық» концептісі мен «кедейлік» концептісі бинарлық оппозиция негізінде қарастырылып, позитивті және негативті жіктелісі жіктеліп қарастырылды. Қазақ қоғамындағы байлық, кедейлік жайындағы әлеуметтік, тарихи, прагматикалық түсініктер талданды. Авторлық позиция негізінде кейіпкерлер жүйесіндегі қайшылықтардың байлық пен кедейлік концептілерін нақтылаудағы негізгі қызметі айғақталды. Зерттеу мақалада К.Елубаева, К.Адайбекова, К.Абишева зерттеулері арқылы М.Әуезов шығармашылығындағы концепттің қолданылуы, маңыздылығы дәлелденіп, лингвомәдени бірліктердің негізгі қолданыс аясы айқындалған.

https://doi.org/10.48081/DQZA3029

2024

Выпуск 4

Бүгінгі таңда әдеби ертегі қарқынды дамып жатқан жанрлардың бірі. Балалар мен ересектердің жүрегінен орын алып, әлемдік бестселлер туындыларға айналып та үлгеруде. Мақалада әдеби ертегілерде ғажайып ертегілер элементтерінің қолданылуы қарастырылады. Мақаланың мақсаты ғажайып ертегінің композициялық элементтерін бестселлер туындыларда қолдануын анықтау. Дж.К.Роулингтің туындысына ертегінің формаларын, элементтерін, мотивтерін, сюжетін анықтауға арналған зерттеу жұмысы жасалды. Бұл зерттеу жұмысында сапалық әдіс қолданылды, құрылымдылық талдау жасауда В.Я.Пропптың сюжеттік отыз бір функциясы мен ғажайып ертегілерге тән элементтер басшылыққа алынып, мәтінге морфологиялық талдау жасалынды. Зерттеу барысында Гарри Поттер туындысындағы ғажайып ертегілерге тән сюжеттік композиция оның ішінде ғажйып ертегінің бастапқы және қорытынды формалары, ертегі сюжеті мен мотиві дәлелденді. Морфологиялық талдау ертегінің екі желісінде жасалып, функциялық құрылымы анықталды және морфологиялық символдары көрсетілді. Гарри Поттер ғажайып ертегілерге элементтері мен сюжеттік мотивтері тән шығарма. Бұл шығарманың балалардың ғана емес, ересектердің де іздеп оқитын ертегісі болуы, біз зерттеп отырған мәселе мен зерттеу жұмыстарының өзектілігін көрсетеді.

https://doi.org/10.48081/WYSA5149

2024

Выпуск 4

This article delves into the significant contributions of Аkhmet Baitursynuly, a prominent Kazakh linguist, to the field of Kazakh linguistics, with a specific focus on Kazakh writing and literacy. The selection of this topic is driven by three key reasons. Firstly, the contemporary relevance of Kazakh writing is paramount, as since 2017, the Republic of Kazakhstan has undertaken an initiative to transition its writing system from Cyrillic to Latin script. Consequently, various issues pertaining to Kazakh writing, including the Kazakh alphabet and orthography, have arisen, leading researchers to explore the origins of the Kazakh national alphabet, which, in this context, is attributed to Akhmet Baitursynuly. This aligns with our second reason, as the previous year marked the 150th anniversary of Akhmet Baitursynuly, an occasion that has been commemorated at the international level by UNESCO. Lastly, our article is closely connected to the theme of our doctoral dissertation, and while it primarily serves as a review article, it encompasses the findings of a survey conducted to gain deeper insights into the research topic.

https://doi.org/10.48081/LGIN2079

2024

Выпуск 4

Currently, the introduction of new technologies into the educational process, along with traditional forms of education, leads to the emergence of new, modern forms and technologies of learning. One of the areas where the importance and effectiveness of modern technologies and their application are manifested at a high level is the process of teaching listening skills. The greatest attention in the conditions of mastering a foreign language and developing communicative competence in a foreign language is paid to listening. This is because it is known that any communication is not carried out without listening. The article discusses the features of Edutainment technology, one of the modern teaching technologies used in the process of teaching listening skills. In addition, the advantages and possible disadvantages of Edutainment technology have been analyzed. Experimental teaching was taken as the main method of research work and the effectiveness of the use of Edutainment technology in the process of teaching listening skills was proved in practice.

https://doi.org/10.48081/YTTZ2231

2024

Выпуск 4

The article linguo-axiological examines the linguistic picture of spiritual and moral values in Shakarim's work. The purpose of the study is to study the poetics of Shakarim in the linguo-axiological aspect, to determine the ways of transmitting national spiritual values in the poet's work through linguistic units. The article uses methods of generalization, linguo-axiological, conceptual analysis, and formulation of materials. In the course of the study, the authors analyze such concepts as mind, thought, heart, soul, truth, pleasure, support, conscience, love, expressing spiritual and moral value. The continuity of these concepts in the poetry of Abai Shakarim is analyzed. As a result of the research, it is concluded that the poet conveyed spiritual and moral values in an artistic and poetic language understandable to ordinary people, with the aim of deeply immersing Islamic values into the human soul, relying on centuries-old customs, knowledge of the people. The conclusions made in the course of the study are of great theoretical and practical importance. The conclusions reached in the article can be used in research in the direction of "Linguoaxiology", as well as in special courses such as "Shakarim studies", "Stylistics of the Kazakh language", "The Language of poetry".

https://doi.org/10.48081/JKSU8857

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада қазіргі қазақ тілінің сөзжасамындағы дәстүрлі емес фонетика-семантикалық тәсілді сөзжасамдық қатынасқа сай пайымдау мәселесі ұсынылған. Мақалада осы уақытқа дейін сөзжасамның дәстүрлі емес тәсілі ретінде қарастырылып жүрген фонетика-семантикалық тәсілді дәстүрлі тәсіл деп танудың тілдік деректері, теориялық тұжырымдар келтірілген. Қазақ тілінің қалыптасу, даму барысындағы тарихи сөзжасам үдерісінің негізінде жатқан көптеген фонетикалық, фонологиялық, фономорфологиялық, “ішкі флексия”, дыбыстық трансформациялар сияқты құбылыстардың сөзжасамдық аспектісі қарастырылған. Тілші ғалымдардың еңбектеріндегі тілдік деректерге сүйене отырып, мысалдар негізінде автор өз тұжырымын жасаған. Тілдің сөздік қорының фонетикалық тәсілдер арқылы толығуы тек қазақ тілінде емес, түркі тілдерінде де, көптеген тілдерде кездеседі. Бұл тәсіл әсіресе флективті тілдерде өте өнімді қолданылады. Қазақ тіл білімінде өте өнімді тәсіл деп есептелмегенімен, фонетика-семантикалық тәсілмен жасалған сөздер аз емес. Бұл – түркі тілдерінде де, қазақ тілінде де көнеден келе жатқан тәсілдердің бірі. Сөздік қорымызда тас-тес, азу-езу, ашық-есік, аса-есе, қары-кәрі, қал-кел, ақ-әк, құшу-қысу, бақ-бау, ауа-әуе т.с.с. көптеген мағыналары да, дыбысталуы да біріне-бірі жуық сөздердің болуы, қолданылуы аталмыш тәсілдің көне, өнімді екенін дәлелдейді.

https://doi.org/10.48081/GNDX9262

2024

Выпуск 4

Использование неофициальных именований (прозвищ) – обычное явление в жизни общества, поскольку они выполняют важную функцию как с точки зрения личности, называемых объектов, так и с точки зрения социума, сложившихся культурных традиций, народного имятворчества. Прозвища придают индивидуальность, сохраняют культуру общества, служат для дифференциации и идентификации. Цель нашего исследования – выявить лексико-семантические, структурные и мотивационные особенности, а также классификацию по происхождению наиболее часто используемых прозвищ по отношению к объектам (на материале городов Астаны и Алматы). Как особый тип наименований прозвища привлекают внимание своими уникальными качествами как чрезвычайно оригинальные примеры языка, общества, культуры, человеческих отношений, которые их формируют. Интерес к ним не ослабевает, поскольку прозвища, относящиеся к неофициальным именованиям, отражают взаимодействие языка, сознания и культуры, требующие осмысления на основе междисциплинарных исследований. Неофициальные именования внутригородских объектов (урбанонимы) не имеют официального статуса, но представляют уникальный лингвистический пласт для изучения, выражающий идентичность и культуру жителей мегагородов. В ходе лексико-семантического анализа выявлено, что неофициальные именования, используемые для объектов мегагородов Казахстана – Астана и Алматы, могут быть обусловлены с местной культурой, историей, общественными событиями и даже локальными легендами и сказками.

https://doi.org/10.48081/LODV9654

2024

Выпуск 4

This article presents ways to overcome intercultural barriers in the English language classroom through designing additional teaching materials about British culture. The article presents the results of a pedagogical experiment on the implementation of these materials into the educational process. The experiment involved 10th grade students and English teachers from Gymnasium 147 in Almaty. The following themes were tested during the experiment: "Eating in Britain", "Holidays", “Modern families”, “Making friends with Westerns”, “Art connects people from different cultures”. The elaboration of supplementary materials was carried out taking into account the level, age, needs and interests of the pupils. Modern methods and approaches such as "Flipped classroom", "Project technology", and "Role play" were used to overcome intercultural barriers in English lessons. During the conducted pedagogical experiment we can note that the more students are exposed to a foreign language culture, the more naturally they communicate with foreigners. Moreover, knowledge of the culture of the country of the target language enables students to think in a foreign language.

https://doi.org/10.48081/CDXQ8530

2024

Выпуск 4

В статье рассматриваются литературные стратегии казахских писателей А. Нурпеисова в романе-дилогии «Последний долг» и С. Жубатырулы в романе-трилогии «Абыржы». Отмечается, что в указанных произведениях художественно осмысляется проблема высыхания Аральского моря. А. Нурпеисов выражает свою гражданскую позицию через обращённый к себе «ты-монолог» (В. Е. Хализев) главного героя Жадигера. На основе глубоких размышлений героя об экологических проблемах, узкая сцена частной жизни, ограниченной в пространстве и во времени, раздвигается до предельно универсальной общечеловеческой сцены с «последними вопросами» бытия и сознания. Жадигер является носителем экологического сознания, истоки которого в фольклорном восприятии окружающей природы, частью которой является человек. Писатель-эколог С. Жубатырулы исследует проблему Арала не столько в линейном, сколько в глубинном плане. Сознание и подсознание М. Жармекенова, автора проекта по осушению моря, отражает его позднее раскаяние за содеянное. В результате сравнительного анализа выявлены общие и отличительные черты авторских стратегий: так, и Нурпеисов, и Жубатырулы раскрывают процессы становления экологического сознания через показ ретроспективных психологических переживаний и внутренние монологи-рефлексии главных героев. В то же время, только для романа С. Жубатырулы характерна стратегия потока сознания.

https://doi.org/10.48081/JKAE4079

2024

Выпуск 4