Қазақ әдебиетіндегі кешең зерттелген тақырыптың бірі кейіпкер болмысы. Бұған басты себеп кейінгі мол зерттеулер кезінде қазақ кейіпкерін жеке қарап зерттеу мүмкін болмай қалды. Патшалық Ресей, кеңестік кезеңде қазақ әдебиеті қосалқы, тіркемелі әдебиет есебінде зерттеліп келді. Алдыңғы қатарлы әдебиет орыс әдебиеті деп саналып, қазақ әдебиеті үлгі алушы шамасында ғана қалды. Бұл өз кезегінде дербес зерттеулерге мүмкіндік бермеді. Тіпті қазақ әдебиетіндегі Алпамыс, Қобыланды тектес аға батырлар қағажу көріп әр түрлі шектеулерден шыға алмады. Тіпті бұл кейіпкерлер әдебиет ішінен алынып тасталып, оқытылмай қалды. Бұған себеп олар ұлт пен жұрт батырлары еді. Ұлт санасын оятпау үшін ел өзегіндегі негізгі кейіпкерлердің тілерсегі қиылды. Ал кейіпкер болмысы қатпар сыр мен кешенді қабаттардан тұрады. Кейіпкер ғұмыр кешкен уақыт, оның арман мен бағытты мақсаты, мұраты мен тілегі бәрі жиналып келіп сол шақтағы кейіпкер ғана емес соны жасаушы халықтың хал-жағдайынан хабар береді. Кейіпкері өскен кемелденген елдің бодан болуы өте қиын. Қай қиналған тұста да рух демеушісі болып сенделген милләтін серпілте берері анық. Сондықтан жаулап алушы, басқыншы әр ел баңынушысының рух бағындағы бәйтеректерін-әдебиет қаһармандарын мансұқтауға тырысады. Биік мұратты ел өз әдеби кейіпкерін жадында сақтап, үкілеп аялап уақыт желінде өлтіріп алмауға тырысады. Біздің бұл мақаламыз ұлт кейіпкерін зерттеуге жасалған бір қадам. Әдебиет тіні, негізгі өзегі кейіпкер болып қала бермек. Басқа жол жоқ. Ұлт жаңарып түлегенде, барлық керексізін лақтырып тастаса да әдебиетінен, сүйікті кейіпкерінен ажырауы мүмкін емес.

https://doi.org/10.48081/JGKX5150

2023

Выпуск 1

Мақалада бүгінгі таңдағы қарым-қатынастың ерекше түрі – интернет коммуникацияға қатысты зерттеулер ұсынылады. Интернет коммуникация күн санап даму үстіндегі өзіне тән заңдылықтары бар, зерттеуді қажет ететін күрделі құбылыс ретінде танылады. Интернет коммуникацияның қоғамдағы әрекеті негізінде алып келген коммуникативті кеңістік, күнделікті қарым-қатынас салдарынан пайда болып отырған түрлі бағыттағы медиа орта және әлеуметтік, когнитивтік, технологиялық, этикалық маңызды аспектілердің нысан ретіндегі ерекшелігі тарқатылды. Қарым-қатынастың аталмыш түріне қатысты шетелдік ғалымдардың веб ортасы арқылы электрондық мәтінді автоматты сандық талдау, визуалды ақпаратты талдау, интернет блогосферасындағы сөйлеу коммуникациясын зерттеу турасындағы болжамдары сараланады. Тілдік қатынас кезіндегі айтылымды жаңғырту мен қабылдауға бағытталған үрдістер беріліп, бір кеңістікке тоғыстырылған қатынас ретіндегі ерекшелігі талданады. Интернет байланысының ерекшеліктері ретінде танылған «жүйе ашықтығының» байланыстың техникалық белгілеріндегі мультимедиялық сипаты, ресурстарды бөлу, автоматтандырылған мәтінді құру сияқты қызмет түрлерін қамтитындығы тарқатылып, оның да өзіне тән ерекшелігі айқындалады. Интернет коммуникцияға тән белгілер жүйесі тізбектеліп беріледі. Жалпы интернет-коммуникацияның ерекшеліктерін қарастырған лингвистердің дәйекетемелері негізінде жаңа коммуникативтік технологиялар жағдайындағы тіл жүйесі мен сананың қызмет етуінің өзара әрекеттестігін, интернет тілінің ерекшеліктерін, осы жүйедегі тіл, стиль, медиа-жоба ұғымдарын талқылау және оны деңгейлер бойынша сипаттау, компьютерлік коммуникацияның ауызша және жазбаша қарым-қатынаспен байланысын танытады.

https://doi.org/10.48081/CUBN5768

2023

Выпуск 1

Қарым-қатынастан басқа, әлеуметтік платформалар басқа мақсаттарға, соның ішінде білім беру міндеттерін шешуге де пайдаланылуы мүмкін. Бастапқыда әлеуметтік платформалар достық қарым-қатынас, топтық коммуникация және шығармашылық үшін құрылғанына және біліммен байланысты болмағанына қарамастан, олар жыл сайын ақпарат алмасудың және білім беру процесін ұйымдастырудың әдеттегі құралына айналуда. Әлеуметтік платформалар әртүрлі педагогикалық мәселелерді шешуге мүмкіндіктер ашады, сонымен қатар оқытудың өнімді процесін ұйымдастыру мәселесін шешуге мүмкіндік береді. Оқытудың нәтижелі және шығармашылық сипаты көрнекі құрамдас бөлігімен қатар оқу бағдарламасын ұйымдастырудағы оң өзгерістерге ықпал етуі мүмкін процесс. Шетел тілін оқытудағы бейнероликтердің рөлі және "TikTok" платформасында қысқа бейнелер бар білім беру әлеуеті, олардың артықшылықтары және білім берудің тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатында оқу процесіне интеграциялау мүмкіндігі; оқытушының осындай қызметті ұйымдастырудағы рөлі қарастырылады. Бұл мақалада шетел тілі сабақтарында Tik Tok әлеуметтік желісін ұтымды пайдалану мәселелері қарастырылған. Зерттеу жұмысында осы әлеуметтік желіні таңдау негізделіп, оның артықшылықтары мен кемшіліктері қарастырылады, сонымен қатар осы қызмет негізінде жасалған жаттығулардан мысалдары келтірілген. Мақаланың мақсаты - оқу құралы ретінде және ағылшын тілін қашықтықта үйренуге TikTok тің қаншалықты тиімді екенін және оның мүмкіндіктерін зерттеу.

https://doi.org/10.48081/EKCI1392

2023

Выпуск 1

The following article will analyze the development of the protagonist of Evgenii Vodolazkin’s novel, Lavr, who is a boy growing up in the author’s imagined, syncretic medieval period, as he undergoes several namings and renamings throughout the course of the plot. During the Russian Middle Ages, one’s name performed a protective and fate-defining role, while also situating its bearer within a framework of familial and religious tradition, thereby strengthening both horizontal ties to other individuals and vertical ties to a divine power. Following Erich Auerbach’s theory of figural interpretation and drawing on folklore, Orthodox chronicles, and onomastic studies, this article will consider the ways in which the main character of the novel is able to subvert the bounds of both space and time through his varied appellations. As the narrative develops, it becomes clear how his names irrevocably link him to his friends, family, historical figures, and ultimately, to the biblical story of salvation.

https://doi.org/10.48081/JISF2647

2023

Выпуск 1

The article intends to consider the genre features of popular legal discourse by analysing professional legal discourse services. Moreover, the article presents intersectioning features of media and popular legal discourse to reveal genre features of popular legal discourse in terms of the simplification of legal texts and the generalisation of the situation for informing citizens in articles and videos. General scientific methods such as synthesis and descriptive and content analyses were used to scrutinise the texts of the discourse to be studied. Moreover, pragmatic discourse analysis was used to distinguish popular legal discourse from legal discourse itself and identify the differences in discursive expressive language units and content. Materials for the analysis and consideration of this topic were popular legal texts from the law websites of law firms and the websites of public organizations. All texts and materials are in the public domain and free of charge for an unlimited number of people. As a result, the genre features of popular legal discourse were presented.

https://doi.org/10.48081/EHPF8118

2023

Выпуск 1

Статья посвящена проблемам художественного индивидуализма в произведении художественной литературы Казахстана 2010 по 2020 годов. В статье подчеркивается нелинейность понятия «индивидуализм». Рассматриваются различные модели отношения к индивидуализму в литературе Казахстана 2010 по 2020 годов.

https://doi.org/10.48081/OKTL9567

2023

Выпуск 1

Attitudes towards women define the moral side of all literature. In medieval Sufi literature, female protagonists always had female characters as its main characters. In our society, it is a common opinion that medieval works depict women as voiceless and repressed by religious prejudice and beliefs. Images of Muslim women have entered Sufi literature in line with religious beliefs and spiritual aspirations. They were the bearers of certain characteristic qualities of a socially significant woman, served as role models, and were not religiously repressive. On the contrary, their active life stance played an important role in the establishment of new social relations and new morals and manners. Apparently, literature was striving to solve the issues arising in the society in favor of establishing new morals. Sufi poets played an important role in this process. Their poetry portrays a woman as a morally stable and spiritually pure Muslim. The purpose of this paper is to examine the image of woman through Yasawi hikmets and to identify the feminine ideal in medieval Sufi literature. In order to achieve this research objective, a comprehensive analysis of Yasawi's hikmets will be conducted and thus we will try to determine that the female ideal images were more vital, more earthly and rational in Sufi literature. Sufi traditions have so far been studied at different levels by philologists, musicologists and folklorists. However, among the available studies, the paucity of special papers on women image determines the relevance of scientific work. The hermeneutical, historical comparative analysis; literary-cognitive methods were used to address the research problem. According to the results of the study, it can be concluded that the ideal image of a woman in Sufi literature is a combination of the Islamic religion principles characteristic and the Turkic people female images characteristic, praised in Yasawi Hikmets.

https://doi.org/10.48081/NQZH5049

2023

Выпуск 1

Аңыз әңгімелер – жеріміздің елді мекендері, географиялық орындарының тарихынан сыр шертетін халық ауыз әдебиетіндегі құнды жанрдың бірі. Елімізде тарихи-филологиялық зерттеуді қажет ететін мұндай объектілер көптеп келеді. Аталмыш жанр арқылы әр халықтың өзіндік ерекшелігін, менталитетін көруге болады. Бұл осы тақырыпты зерттеудің өзектілігі де болып табылады.

https://doi.org/10.48081/OSDI2040

2023

Выпуск 1

Қазақ фольклортану ғылымында соңғы жылдарда ғана қолға алынып, зерттеле бастаған тақырыптардың бірі – хандар мен батырларға қатысты тарихи жырлар. Халқымыздың ұлы тұлға, бір туар қайраткерлерін тарихи деректер ауқымынан ғана танып білу жеткіліксіз екендігі белгілі. Олай болса, тарихи тұлғаларды жете тану үшін фольклорлық мұраларды да жан-жақты саралап, талдаудың маңызы зор. Олжабай батыр жайында жазылған тарихи жырлар қазақ әдебиетінде талғамы биік, өмір шындығын негіз еткен тарихи деректі әрі көркемдік дәрежесі жоғары шығармалар қатарынан орын алады. Бұл мақалада Олжабай батыр жырындағы кездесетін тұрақты сарындардың ерекшелігі мен ұқсастықтары қарастырылады. Жырдағы тұрақты сарындар жайлы ғалымдар тарапынан берілген пікірлер сөз болып, оның қолданыс аясы айқындалады. Эпикалық заңдылық шеңберінде жасалған көркем суреттеулер салыстырылып сипатталған. Бір әдебиеттен екінші әдебиетке, дәуірден дәуірге ауысатын сюжеттік сарындар байланысы жан-жақты сөз болады. Тұрақты сарындардың жанрлық ерекшелігі, эпос тілінің формулалығының байланысы сараланады. Әрбір сарынның мақсаты мен мәні айқындалып, жырдағы тұрақты сипаты анықталады. Жырда кездесетін тұрақты мотивтердің қызметі мен рөлі, эпостық үлгілерімен байланысы, тарихи жырда алатын орны, ондағы ұқсастық пен ерекшелік талданады. Олжабай батыр жырындағы кездесетін болжау мотиві, тұрақты қайталаулар, көркемдеуіш құралдар жан-жақты зерттеледі. Зерттеу барысында тұрақты сарындардың маңызын әрі оның фольклормен байланысын танымдық тұрғыда қарап, қолданыстағы ерекшеліктеріне тоқталамыз.

https://doi.org/10.48081/WPER9435

2023

Выпуск 1

The end of the 19th and the beginning of the 20th centuries were marked for the Kazakh society by entering a new stage of development. The universal values that determine the concepts of modern social changes have undoubtedly influenced national literary criticism, posing new tasks for the correct determination of development prospects through an objective revision of the past, marked by ideological pressure. The formation of new aesthetic knowledge in assessing the role of literature in society, the appeal to new forms, methods and means of reflecting reality, the development of scientific and theoretical approaches and the definition of new principles for studying the nature of the literary process are characteristic features of modern Kazakh literary criticism. At the current stage, the urgent task is to identify the patterns of development of literary science, comprehensive differentiation of scientific research, the definition of methodological concepts, theoretical foundations and areas of research, the assessment of achievements and the definition of prospects for new research. Being an important branch of the social and human sciences, modern Kazakh literary criticism seeks to rethink its way of becoming as a field of scientific knowledge in order to evaluate its achievements and identify shortcomings that occur at each stage of development. The article deals with the scientific and theoretical problems of modern Kazakh literary criticism, reflecting innovative searches. At the same tiem6 the evaluation and analysis of studies based on new research methods and scientific principles is of great importance. Special place is occupied by theoretical works written on the basis of hermeneutics, structuralism, semiotics and other innovative research methods. Analysis of the main achievements, literary and theoretical problems, directions of development of modern Kazakh literary criticism is presented as well.

https://doi.org/10.48081/SZWW2913

2023

Выпуск 1