The scientific comprehension of Kazakh fairy tales is highlighted in this paper, and along with it, the national education and its components in the linguistic image of the world are examined. The integrity of the original content of the Kazakh fairy tales, the story line’s foundation in the national worldview and the accuracy and clarity of the marks of virtue are analysed. There are often cases born from believing in goodness and virtue, from the fantasy that victory in life is only on the good side. In some fairy tales we can often encounter images of creatures and people who are considered to have mystical powers (devil, baksy (Kazakh shaman), dead, evil spirits, spirits of ancestors, wolves, etc.), or images of miraculous actions (apparitions of the dead, talking to animals, meeting with saints, spirits etc., miraculous understanding, heroic deeds) are also confronted. The peculiarity of the Kazakh fairy tale’s structure, its originality as a linguistic image of the world, its mental character is defined. The main peculiarity of the fairy tale is poorly studied and insufficiently described in linguistics, especially in Kazakh linguistics. A fairy tail itself has a complex structure, its prose for can be often found. Accurate data is used to analyse the uniqueness of the structure of truthful fairy tales based on scientific knowledge, which thoroughly examines the nature of the world and acknowledges its linguistic image.

https://doi.org/10.48081/OIFA7616

2025

Выпуск 1

Статья посвящена выявлению, определению и анализу коммуникативных стратегий и тактик в рекламных текстах. Актуальность работы определяется необходимостью использования коммуникативных стратегий и тактик при составлении рекламных текстов и возможностью достигать определенных объемов продажи и воздействовать на мысли и чувства адресата. В статье исследуются ключевые принципы, влияющие на эффективность рекламы в современном мире. В условиях перенасыщенного информационного пространства рекламные сообщения требуют особого внимания к выбору стратегий и тактик для установления успешного общения с целевой аудиторией. Работа делится на несколько частей. В первой части рассматриваются теоретические аспекты коммуникации в рекламе, включая понятия стратегии и тактики. Стратегия определяется как долгосрочное направление, которое устанавливает общие цели и задачи рекламной кампании, тогда как тактика представляет собой конкретные приемы и методы, используемые для их достижения. Во второй части статьи обсуждаются различные коммуникативные тактики, а также их влияние на восприятие рекламного текста. Акцент делается на важности понимания потребительской психологии и формирования эмоциональной связи с аудиторией, что способствует повышению эффективности рекламного сообщения. Третья часть посвящена анализу конкретных примеров рекламных текстов, где применяются различные тактические приемы, такие как стимулирование, обратной психологии и др. Успешное использование данных приемов может значительно усилить воздействие рекламы на потенциальных клиентов. Статья завершается выводами о необходимости интеграции комплексного подхода к конструированию рекламных текстов, который сочетает в себе как стратегии, так и тактики. Это позволит рекламодателям не только донести необходимую информацию, но и сформировать положительный имидж бренда, а также увеличить его конкурентоспособность на рынке.

https://doi.org/10.48081/SNHG1359

2025

Выпуск 1

Phraseologism is formed in the language of each nation based on their cultural customs and historical events. The article aims to compare national and cultural features and their image in phraseological units in Kazakh, Russian and English languages. During the research, the national similarities and peculiarities were defined in each language's phraseological units by recognizing each nation's cognition and culture. The linguistic worldview can be made by collecting phraseological units and making linguistic analysis (comparative, descriptive). This research is actual on this aspect. The worldview, cognition, and opinion of each nation are various and they are described in phraseological units in different ways. The main object of the article is the national and cultural phraseological units. The article's results are considered the study of the origin of phraseologisms of mentioned languages with the connection of the country's history, and the conclusion of the survey results. The specific feature of the article is using theoretical materials relating to definite practical examples and integrating them with the survey.

https://doi.org/10.48081/ZLYV5668

2025

Выпуск 1

Статья посвящена русским переводам романа О. Уайльда «Портрет Дориана Грея», выполненным М.Е. Абкиной, А.Б. Грызуновой и М.В. Немцовым, Д.Н. Целовальниковой, В.В. Чухно. Переводы рассмотрены с позиций идентичности как критерия достижения точности. При этом идентичность трактуется в аспекте передачи готического и двойничества. Обобщение способов воплощения готического и двойничества, установление идентичности как инструмента достижения точности перевода позволили систематизировать и описать особенности переводческих стратегий. Предметом исследования стали переводческая множественность и дисперсии. Выбор стратегии переводчиками, или авторская идентичность как проявление вторичной языковой личности переводчика, показан как прием воздействия на адресата текста. Установление типологии и своеобразия результатов переводов способствует определению перевода, близкого к оригиналу. Для понимания такой задачи важен анализ готического и двойничества как компонентов эстетизма Уайльда. Сравнение переводов позволило систематизировать разные виды идентичности и типы переводов. Идентичность писателя и английская идентичность в «женском» переводе Абкиной в силу приверженности творческому переводу обусловили утрату викторианской морали. Ориентация на массового читателя, замены и перестановки в «мужском» переводе Чухно тем не менее обеспечили близость роману Уайльда по причине стилистической точности. Обусловленность перевода Грызуновой и Немцова социально-культурным контекстом иллюстрирует наибольшее отклонение от оригинала.

https://doi.org/10.48081/SVTJ9104

2025

Выпуск 1

Мақалада анимистік, магиялық және шамандық нанымдар бойынша қазақ халқының санасындағы киелі, қасиетті деген ұғым-түсініктер сумен де астасып жатқаны әулие, баба, ата, бала, Алла, шайтан сөздерімен тіркескен гидронимдер негізінде қарастырылды. Статистикалық талдау барысында әулие, баба, ата, бала, Алла ұғымдарымен байланысты киелілік, магиялық сипаты бар 98 өзен атауы анықталды. Шайтан сөзі өзен атауларында кездеспейді, көлмен, құдықпен, бұлақпен байланысты ғана айтылатыны белгілі болды. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, әулиелік культімен байланысты гидронимдердің Қазақстанның әр түкпірінде бірдей кездесуі ислам дінінің бір орталықтан тарап, бір рухани қайнардан бастау алғанын көрсетеді. Мұндай «әулие» киелі таңбалаушы термині бар гидронимдердің семантикасында мифологиялық, киелі уәж бар, имплицитті түрде ол нақты және о дүниенің ара-жігін бөлетін шегараны көрсетеді. Баба, ата, бала тірек сөздерімен келген гидронимдер отбасы құндылықтарын танытса, шайтанмен байланысты атаулардың көптеп қойылу себебі нысанның алыстығымен, жолы қиын, қауіптілігімен және ол жерді қору, табиғатын сақтап қалу үшін қорқыту, үркіту мақсатында қойылғаны анықталды. Аталған су нысандарының барлығы дерлік халықтың тіршілік ортасы мен ментальды болмысын танытады.

https://doi.org/10.48081/KNDT2471

2025

Выпуск 1

Абайдың рухани мұрасы қазіргі таңда тұтас адамзаттың рухани қазынасына айналып отыр. Абай есімі дүниежүзі халықтары әдебитінің биік шыңындағы Шекспир, Пушкин, Гетелермен қатар тұрады. Абай – қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаған ұлы тұлға екендігі бүгінде әлемге әйгілі шындық. Абайдың ағартушылық идеялары мен Абай мектебі ҚХР-дағы жазба әдебиетінің қалыптасуы мен дамуына үлкен ықпал етті, Абайдың ағартушылық идеялары тәлім-тәрбиемен қатар жүреді. Ол еңбек тәрбиесін-оқу мен білім алудың негізі деп түсінді. Абай жастарды жалқаулыққа салынбай, ғылым-білімді меңгеруге үндеді. Абайдың ағартушылық идеялары Қытай қазақтарының ғылым-білім үйренуіне үлкен жол ашты, Әсет Найманбай, Таңжарық Жолдыұлы, Көдек Маралбай, Жүсіпбек Қожа Шайықсылам Асқар Татанайұлы, Омарғазы Айтанұлы, Мағаз Разданұлы, Құрманәлі Оспанұлы, Боздақ Дүрбенбетұлы қатарлы ҚХР-дағы Қазақ жазушылары Абай мектебінен сусындаған, Абай және оның шығармалары ҚХР-дағы қазақ әдебиетшілерімен тығыз байланысты болып, оларға тікелеи ықпал жасаған, Абай шығармалары ҚХР дағы қазақ әдебиетінің дамуында орны бөлек болып саналады.

https://doi.org/10.48081/FSHK7298

2025

Выпуск 1

Әлемдік әдебиеттану ғылымында «көркем танатология» мәселесі жан-жақты қарастырылып келеді, алайда философия, психология сияқты салалардың объектісі ретінде қаралғаны болмаса, қазақ әдебиеттану ғылымында бұл тақырыпқа жазылған зерттеу еңбектері жоқтың қасы. Қазіргі таңа көркем шығармадағы «танатологияны», «танатологиялық мотивтерді», «образдарды» айқындап, жүйелі түрде талдау – әдебиеттанудың негізгі мәселелерінің бірі. Сондықтан мақалада танатологияның гуманитарлық ғылымдардағы орны, әлемдік әдебиеттану ғылымындағы зерттелуі, психология, философия ғылымдарымен салыстыруы арқылы көркем әдебиетте, шығармада қолдану жолдары мен образға айналу үдерісі талданады. Бұл тұрғыда ХХ ғасырдың екінші ширегіндегі танатологияны «өлім туралы ғылым» ретінде қарастырған ғылыми еңбектерден (З.Фрейд, К.Юнг, Ж.Батай, Ф.Арьес), сондай-ақ көркем әдебиет бағытында зерттеле бастаған кезеңдеріне (Ф.Хофман, М.Бахтин Р.Барт) шолу жасай отырып, оның нақты бір автордың мәтін жүйесіндегі интерпретациялық элементіне айналу үдерісі айқындалады. Соның негізінде көркем мәтінді талдауда жаңа ізденістерге жол ашылады. Авторлардың шығармашылық шеберханасына терең бойлап, түпкі идеяны талдауға баса назар аударылады. Сонымен қатар, бұл мақалада сюрреализм, экзистенциализм сияқты түсініктердің танатологиялық мотивтерге байланыстылығы көркемдік тұрғыдан дәйектеледі, қазіргі қазақ жазушыларының шығармалары жан-жақты талданып, қарастырылады.

https://doi.org/10.48081/UYYE5460

2025

Выпуск 1

Мәшһүр Жүсіп жазбаларында фольклордың барлық жанрлары қамтылған. Атап айтқанда: ертегілер, батырлық жырлар, ғашықтық жырлар, қисса-дастандар, тұрмыс-салт жырлары, аңыз-әңгімелер, жаңылтпаштар, жұмбақтар, мақал-мәтелдер, айтыстар т.б. Қазақтың тарихи аңыздары негізінен хандар, батырлар, билер, шешендер т.с.с. тұлғалармен байланысты болып келеді және де аңыздың бұл түрі өзге халықтардың фольклорында кездеспейді. Бұл мақалада Мәшһүр Жүсіп жинаған жанрлардың бірі – тарихи аңыздар сөз болады. Оның ішінде қазақ халқын басқарған тарихи тұлғалар: хандар бейнесі жайлы мағлұматтар аңыз күйінде беріледі. Әсіресе Абылай хан тұлғасына қатысты циклдік әдіспен жинаған 16 аңызы жан-жақты қарастырылады. Бұл ел аузынан жиналған 16 фольклор үлгісі өз замандағы В. Радлов, Н. Смирнова, Ш. Уәлиханов, С. Дәуітов, Р. Бердібаев т.б. нұсқаларымен салыстырыла талданады. Осы үлгілерде кездесетін кейіпкерлердің іс-әрекетіне, оқиғасына, айналасына т.б. көңіл бөлінеді. Абылай хан тұлғасына қатысты кейбір фольклорлық нұсқалар тек Мәшһүр Жүсіп қолжазбасында ғана сақталғандығы да жан-жақты сөз болады. Мұның бәрі Мәшһүр Жүсіп жинаған тарихи аңыздардың қаншалықты құнды екендігін және халық ауыз әдебиеті үлгілерін жинаудағы, жариялаудағы, зерттеудегі еңбектерінің маңыздылығын көрсетеді.

https://doi.org/10.48081/YBXR7478

2025

Выпуск 1

Мақалада ұлт мүддесіне қызмет еткен, саяси, мәдени өміріне белсене араласып, атсалысқан тұлға І.Жансүгіровтің баспасөз беттерінде жарияланған сараптамалық мақалаларының рөлі, ондағы көтерген мәселенің өзектілігі, шыншылыдығы, фактінің берілуі сарапталды. Ілияс Жансүгіровтің публицистік еңбегі, проблемалық мақаласы бүгінгі күн тұрғысынан бағаланып, қазақ баспасөзіндегі мақала жанрын бағамдаудағы орны айқындалады. І.Жансүгіров шығармашылығы негізінде баспасөздің ХХ ғасыр басындағы дамуының ішкі заңдылықтары ашылып-айқындалды. Ілияс Жансүгіров мақалаларының маңыздылығы қазақ халқының дүниетанымдық көзқарасын қалыптасыруға, рухани әлемін байытуға, ұлттық сананың өсуіне, қоғамдағы келеңсіз құбылыстарға терең талдау жасай отырып, өз оқырманына жол көрсете білуінде. Оның мақаларын сараптау арқылы оқиғаға баға бере алуы, шындықты шеберлікпен жеткізе білуі талданды. Автордың қазақ халқының ұлттық мүддесін қорғауға бағытталған публицистикалық туындыларының саяси астары, публицистік өзіндік көзқарасы, өзекті мәселелерді шешу жолындағы ой тұжырымдары мен айғақты пікірлері ашып көрсетілді. Оның шығармалары оқырмандарды терең ойлануға және қоғамның өзекті мәселелерін шешуге шақырады. Қазақ қоғамының рухани және мәдени дамуына үлкен үлес қосты. І.Жансүгіровтің ұлтының тарихи-мәдени өміріне өзінің парасаттылығымен, көкейкесті проблемаларды көрсете алуымен қоса сыни ойлана білуі, сол мәселелерге сергек қарап, жедел үн қоса білуі қарастырылды.

https://doi.org/10.48081/CBNR7133

2025

Выпуск 1

Мақалада қазақ әдебиетіндегі Семей қаласының бейнелену ерекшелігі қала табиғаты мен құрылымының прозалық шығармалардағы көрінісі жан-жақты талданады. Қазіргі таңда пәнаралық сипатта айқындалатын қала бейнесінің әдебиеттегі көрінісін зерттеу урбанизациялық үрдістің басты тақырыптарының біріне айналып отыр. Сол себепті де, қала бейнесін сол әдеби кеңістікте өмір сүретін кейіпкер психологиясымен бірлестікте қарастыру келелі мәселелер қатарынан табылады. Қазақ әдебиетінде да өткен ғасырдың бас кезеңінен бастап Семей қаласының бейнесі ақын-жазушылар шығармаларына өзек болғанымен де, арнайы зерттеушілер тарапынан қарастырыла көп қарастырыла қоймағаны белгілі. Сол себепті де, аталмыш мақалада Алаш астанасы болып табылатын Семей қаласының тарихи-әлеуметтік сипатын танытып қана қоймай, оқырман таным-түйсігіне әсер беретін эстетикалық-психологиялық факторлары сараланады. Қала образының алғашқында адамгершілік идеясымен астасып, «мінсіз қала» сипатындағы көрінісі біртіндеп адамзаттың қалаға шоғырлануы нәтижесінде тұрғындардың бойындағы кейбір қасиеттеріне әсері қарастырылады. Ұлылар мекені саналатын қарт Семейдің қалыптасқан идеялық имиджі анықталады. Семей қаласы бейнесінің қазақ прозасындағы көрінісі Сәкен Сейфуллиннің «Тар жол тайғақ кешу», Сапарғали Бегалиннің «Бала Шоқан», Кәмен Оразалиннің «Абайдан соң». Дихан Әбіловтің «Сұлтанмахмұт», Медеу Сәрсекенің «Қазақтың Қанышы» туындыларындағы табиғат пен кейіпкер бейнесін салыстыра талдау арқылы ашылып талданады.

https://doi.org/10.48081/CWMO3775

2025

Выпуск 1