Бұл мақалада бірегей рухани мазмұны мен этикалық-эстетикалық ерекшеліктері бар қазақ мәдениетін жаңарту процесі талданады. Мақала авторлары адамгершілік мәселелеріне жүгіну, оларды түсіну және қазақ халқының руханиятын жаңғырту қазіргі Қазақстанның өзекті міндеттерінің бірі деп санайды. Кеңестік кезең туралы айтылмаған қазақ ойшылдарының тамаша галактикасының этикалық мұрасы сараланады. Авторлар қазақтардың философиялық этикасы бір орында тұрмағанын көрсетеді: әлеуметтік-мәдени контекст өзгерді, онымен бірге өз заманының сын-тегеуріндеріне жауап бере отырып, философиялық-этикалық ой өзгерді және дамыды. Қазақ ойшылдарының философиялық шығармашылығының қалыптасуы мен дамуының негізгі кезеңдері өз халқының тағдырын жақсы жаққа өзгертуге ұмтылған жаңа қағидаттар мен идеяларды ұсынумен байланысты болды. Қазақ философиялық этикасы өзінің ерекше ұлттық сипатын жауаптарда емес, сұрақтар қоюда, проблематиканы таңдауда алады. Адамның құндылық бағдарларының негізі белгілі бір құндылық жүйесі болып табылады, оның ішінде адам санасында тұлғаны қоршаған әлеммен таныстыру процесінде қалыптасқан моральдық құндылықтардан тұрады. Мақалада қазақ жазушы-ойшылдары ұлттық дәстүр үшін ғана емес, әлемдік этикалық ойдың қазынасын толықтыра отырып, оның шегінен асып түсетін күрделі экзистенциалдық мәселелерді тұжырымдады деген қорытындыға келеді.

https://doi.org/10.48081/EBVE1229

2024

Выпуск 4

Abstract. The article is devoted to the study of the concepts underlying the creation of a linguistic picture of the Universe in the works of Mashhur Zhusup. The study examines the national culture, the worldview of the Kazakh people, transmitted through concepts and concepts. At the same time, the ability to use language, expressed by the poet's artistic sign, is analyzed. As a result of the author's research, the concepts in the poet's works are evaluated as meaningful units of language, mentality of the image of the Universe embodied in the human psyche. The reflection of the image of the world and national values, activities, etc. are differentiated. It is shown that concepts are concentrated in accordance with the content of a certain concept and form a conceptual system. In the works of Mashhur Zhusup, it turns out that the image of the Universe is reflected through various concepts and expressed through words.

https://doi.org/10.48081/NREP6265

2024

Выпуск 4

В. В. Радловтың «Опыт словаря тюркских наречий» сөздігі (бұдан әрі Радлов сөздігі) – XIX-XX ғғ. түркі халықтарының лексикасын қамтыған түркология саласындағы бірегей лексикографиялық еңбек. Әсіресе қазақ лексикасының қалыптану мәселесін зерттеуде құнды материалдардың бірі болып саналады. Қазақ лексикасының бір қабаты кірме сөздер екенін ескерсек, оның ішінде араб, парсы сөздерінің В. В. Радлов сөздігінде лексикографиялану дәрежесі, семантикалық ерекшелігі, қазіргі қазақ тілінде қалыптану мен қайта жаңғыру мәселелерін арнайы саралауды, талдауды қажет етеді. Мақаланың мақсаты – В. В. Радловтың сөздігіндегі араб, парсы сөздерінің лексикографиялану, қазіргі қазақ тілінде қалыптану үдерісін талдау. Бұл мақсаттан мынадай міндеттер келіп шығады: сөздіктегі араб, парсы сөздерін лексикографиялану ерекшеліктерін сипаттау, топтастыру; араб, парсы сөздеріне лингвостатистикалық талдау жүргізу; араб, парсы сөздерінің қазіргі қазақ әдеби тіліндегі сабақтастығын, қалыптану үдерісін талдау. Зерттеу нәтижесінде лингвостатистикалық әдіс негізінде қазақ лексикасындағы араб, парсы сөздерінің саны анықталады; В. В. Радловтың сөздікке алған араб, парсы сөздерін лексикографиялауда өзіндік ұстанымдары айқындалады. Зерттеудің практикалық мәні: Қазіргі қазақ тіліндегі кірме араб, парсы сөздіктерін құрастыруда, сондай-ақ Қазақ тілінің ұлттық корпусының «Тарихи ішкорпусындағы» ауыз әдебиеті үлгілері мәтіндерінің метабелгіленімдерін әзірлеуде септігін тигізеді.

https://doi.org/10.48081/MRFF6853

2024

Выпуск 4

This article is devoted to the study of the urban fantasy genre, in which the city acts not merely as a backdrop but as an active subject of the narrative, influencing the plot and character development. The central hypothesis of this work is that the city's subject nature is a key genre-defining identifier in the studied genre. The research relies on Jacques Lacan's psychoanalytic method, which allows for the interpretation of urban elements in fantasy as symbolic constructions of the "Big Other" and the "Little Other". Within this approach, the city is viewed as a symbolic space that shapes the characters' identities and structures their interactions. In urban fantasy, the urban topos functions both as the Big Other, representing cultural and social structures, and as the Little Other, reflecting the characters' inner conflicts and processes of self-identification. The article also explores the historical development of the urban fantasy genre, from the works of Charles Baudelaire and Edgar Allan Poe to contemporary authors such as Neil Gaiman, Jim Butcher, and China Miéville. The contributions of these authors to the formation of the genre and the distinctive features of their works are analyzed. Special attention is given to the specificity of Kazakhstani literature, where the urban fantasy genre is currently underdeveloped. It is noted that in Kazakhstani literature, urban fantasy is not yet represented in its pure form, presenting opportunities for future authors and researchers.

https://doi.org/10.48081/KOCS6706

2024

Выпуск 4

Мақалада газет тіліндегі прецедентті құбылыс ретінде жұмсалатын ән мәтіндерінің қолданысы қарастырылады. Өзіне тән сипаты, жүйесі, құрылымы бар бұқаралық ақпарат құралдарының тілі ерекше. Сол ерекшелікті зерттей отырып, БАҚ мәтіндеріндегі прецедентті құбылыстарды талдау мақаламыздың басты мақсаты болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін прецедентті мәтіндерге түсініктеме беру, қазіргі қазақ газеттеріндегі прецеденттік мәтіндердің қолданылу мақсатын, себебін анықтау, прецеденттік феномендердің ұлттық-мәдени сипатына тоқталу сияқты міндеттерді шешу көзделеді. Олардың ерекшелігі, қолданысы талдау, жинақтау, салыстырмалы, сипаттамалық әдістері арқылы талданады. Мақаланың теориялық базасы ретінде В. Красных, Д.Б. Гудков, Г. В. Денисова, И.В. Захаренко, Адилова А.С., Нахимова Е.А., Мадиева Г.Б., Иманбердиева С.Қ. сынды ғалымдардың мәтін мәселесі, соның ішінде интертекстуалдылық теориясы, мәтінаралық байланыс, прецеденттілік феномендер жайлы жазған еңбектеріндегі теориялық тұжырымдары басшылыққа алынды. Мақалада ҚР шығатын «Жас Алаш», «Ана тілі» сияқты бұқаралық ақпарат құралдары мен интернет желілеріндегі материалдар пайдаланылды. Нәтижесінде медиамәтіндердегі прецедентті құбылыс болып табылатын қазақ ән мәтіндерінің қолданылу ерекшеліктеріне талдау жасалды, мәтін тақырыптарында цитация қағидаты арқылы көрінетін прецедентті мәтіндер қызметі зерттелді.

https://doi.org/10.48081/XVSA7176

2024

Выпуск 4

This article discusses the approaches of business discourse research in Europe, North America and Kazakhstan. The article's authors have gathered, analyzed, and organized data to unveil the complete essence of business discourse genres in these countries and examine their use in the business world. For example, it was shown that various genres of business correspondence – commercial offers, contracts, customer communication, e-mail and fax communication were investigated. The works on business discourse are multifaceted: the written, oral, and network business discourse is studied from the point of view of pragmatics, cognitive science, complex and other approaches. It also reviewed studies written about innovations in the research of business discourse of these countries in recent years. A new focus in the study of business discourse among linguists is the analysis of gender relations and discourse as a manifestation of power. In general, this work is a useful resource for those who are looking for materials to guide their research or teaching business discourse.

https://doi.org/10.48081/EFAV8847

2024

Выпуск 4

В статье рассматривается репрезентация коммуникативной ценности «уважение» в рекламном дискурсе, которая имеет ключевое значение для глубокого понимания межличностного и социального взаимодействия, а также для выявления специфических проблем коммуникативной эффективности. Целью статьи является анализ способов репрезентации и интерпретации коммуникативной ценности «уважение» в рекламном дискурсе. Материалом исследования послужил текстовый и мультимедийный материал интернет-рекламы. Автор статьи исследует уважение как прагматическую составляющую коммуникативного сообщения, как важное средство воздействия на адресата и достижения коммуникативной цели. В исследовании использовались понятийный и контекстуальный методы, при помощи которых был проведен анализ разных параметров текстовых фрагментов. Выявлены и описаны языковые и невербальные средства, используемые для выражения уважения, определена степень влияния социальных и контекстуальных факторов на восприятие и функционирование ценности «уважение» в коммуникативных процессах. Обосновывается вывод о том, что правильный выбор речевых этикетных формул со значением уважения способствует успешности рекламной коммуникации. В статье подчеркивается важность уважения как ценности в современном рекламном сообщении, представлены практические рекомендации для маркетологов и рекламодателей по интеграции уважения в рекламные кампании для достижения более глубокого эмоционального отклика и лояльности к бренду.

https://doi.org/10.48081/CNWA6987

2024

Выпуск 4

Мақала қазақтың көрнекті жазушысы, қаламгер-публицист Әбіш Кекілбайұлының қаламынан туған саяси мәтіндерді социолингвистикалық және психолингвистикалық тұрғыдан талдауға және саяси дискурстағы спичрайтер рөлінің маңыздылығын зерттеуге арналған. Қазіргі саяси жағдайда спичрайтерлердің қоғамдық пікір мен саяси стратегияның қалыптасуына әсерінің маңыздылығы күн сайын арта түсуде. Зерттеу Кекілбайұлының Елбасына арнап дайындаған кезекті бір мәтініндегі тілдік бірліктерді талдауға және оның қаламынан туған мәтіндердің қоғамдық пікір мен саяси тәжірибенің қалыптасуына ықпалын көрсетуді көздейді. Автор спичрайтердің нанымды және әсерлі мәтін жасау үшін қолданатын әдістері мен стратегияларын, сондай-ақ олардың саяси контекстерде тілдік және мәдени нормаларды бейімдеп қолданудағы және өзгертудегі рөлін талдайды. Кекілбайұлының лингвистикалық құралдарды құбылтуы мен сөйлеу мәнеріндегі ерекшеліктер негізінде саяси көшбасшылардың тұлғасын құру бағытындағы ықпалына ерекше назар аударылады.

https://doi.org/10.48081/ELKO1429

2024

Выпуск 4

This article examines the place of Raiymbek batyr in the gallery of historical characters of Kazakh literature based on the artistic level of his heroic image in works of art. The specifics of the description of heroic actions in the context of real events were analyzed in the context of historical reality and artistic solutions. In addition, a clear theoretical analysis of the continuity of literature and folklore was carried out. The main purpose of the article is to depict the artistic image of a historical figure. In modern prose, the influence of world folklore on the creation of an artistic image of a real historical person has been comprehensively considered. The differentiation of the fact that the Kazakhs, as today, achieved independence and became a fundamental state, was founded thanks to the courage, the heroism of which was experienced by the enemies, testifies to the relevance of the article. In the course of achieving this goal, the state archives were studied, valuable information about brave batyr was used, an analysis of research works and conclusions of scientists studying Raiymbek was carried out. The name of Raiymbek batyr is found in poems about such major historical figures as Abylai Khan, Kabanbai batyr in folk oral literature. Among the voluminous literary texts reflecting the image of batyr as the central hero are the versions of the saga "Raiymbegim asylym", sung by Sabdaly zhyrau, and "Raiymbek batyr", collected by M. Bolysuly, "Raiymbek! Raiymbek!" (1981) and the novel-dilogy of J. Turlybayuly "Raiymbek batyr" (1972-1991). Many praising poems dedicated to batyr, in themselves constitute one large thematic area in Kazakh literature. The problem of analyzing their theoretical and practical scope determines the main direction and idea of the article. K. Sauranbayev and M. Bolysuly made great efforts to collect oral data on Raiymbek batyr, who were still a legend, analyzed complex concepts and revealed the essence. The materials collected by them are stored in the collection of manuscripts of the M.O. Auezov Institute of Literature and Art and the State Archive of the Almaty region, in the personal fund of Rakhimzhan Kilybaevich. During the comprehensive study of the data and the writing of the article, recommendations were given on scientific analysis, systematization, complex analysis, descriptive and analytical methods, scientific methodologies.

https://doi.org/10.48081/VYLN6705

2024

Выпуск 4

Business communication currently occurs in almost all areas of society. The ability to communicate with a business partner, understanding the psychology of a communicant, especially in intercultural communication, distinguishing between their worldview and ethnic norms are the major factors in business negotiations. The research work is devoted to the study of culture-specific keywords related to Kazakh business discourse in intercultural communication. The hypothesis of the research is that every culture can be explained and described with certain words called as keywords. Cultural keywords can help to study, learn, and discuss cultures of different nations all over the world. They can be referred to as a tool for intercultural communication. The authors use semantic analysis as a methodology to study the keywords and identify them in a text or culture. Findings of the research can be useful for intercultural and cross-cultural studies as well as other interdisciplinary cultural and linguistic research.

https://doi.org/10.48081/QOQX8516

2024

Выпуск 4