The article considers the concept of “good” in Kazakh fairy tales. Revealing the worldview, behavior, and general character of a people means identifying the most important socio-psychological characteristics that have historically developed from the socio-economic system, way of life, existence, living conditions, etc. The formation of people’s national way of life is influenced by natural conditions, the world of plants and animals, which, in turn, determines the type of work they do, the system of traditions and customs. The linguistic picture of the world is a holistic, systematic reflection of reality, carried out using various linguistic means. The article examines the reflection of the fable “Good follows good, evil follows evil” in fairy tales, which was formed in the Kazakh worldview. It is studied as the basis of knowledge accumulated from the life experience of the people, and is subjected to scientific analysis based on the data of the fairy tale. When we study good and evil together, no matter what folk tale we take, there is no hero who gets his way by doing bad things. There will never be such a hero. It is believed that the opposition of good and evil is present in every language, in the linguistic image of every world. In the texts of folk tales there are sometimes multiple variations. This is natural, since folk tales have many different versions. In this case, one of the most important factors is that the fairy tale is easy to read and easily perceived. The difference between good and evil, which is still considered relevant today in the linguistic picture of the world in Kazakh fairy tales, and its definition through simple reflections of everyday life is easily illustrated with visual and specific data.

https://doi.org/10.48081/JAUV4475

2024

Выпуск 3

Павлодарское Прииртышье – полиэтнический регион Казахстана, сформировавшийся в результате нескольких переселенческих потоков, разнородных по национальному и социальному составу. На казахстанских землях переселенцы сохраняют свои культурные традиции, которые в новых условиях принято считать вторичными. Однако в результате тесных контактов разных этнических групп и под влиянием времени они трансформируются и приобретают современные черты, которые воспринимаются как аутентичные, естественные. При этом сохранившиеся архаические ритуальные модели теряют связь с магическими верованиями, а праздник в целом оказывается средством коммуникации и имеет развлекательный характер. В настоящей статье рассматривается современное состояние народной праздничной культуры, для которой характерны активные межэтнические взаимодействия и всенародный, массовый характер. В научный оборот вводятся полевые записи устных нарративов, сделанные в 2022 году в селе Баянаул Павлодарской области. Анализ рассказов о календарных праздниках в результате демонстрирует осознание культурных различий соседствующих этносов, адаптацию к ритуальным моделям чужого этноса, а также частичное восприятие культуры соседствующих народов. Коллективный характер сельских календарных праздников демонстрирует понимание ценности как своей, так и чужой культуры.

https://doi.org/10.48081/JEKA9230

2024

Выпуск 3

The purpose of the article is a linguistic analysis of communicative registers based on the material of works of art in the Kazakh language. The communicative register is a type of information represented in the text and allows you to judge: the statics or dynamics of what is happening (reproductive-descriptive and reproductive-narrative registers); the speaker's position in relation to action: inside events (reproductive), distanced from events (informative, generative registers); the speaker's intentions: expression of will (voluntary register) or reaction to the interlocutor's remark, as well as the situation as a whole (reactive register). The communicative register is a type of information represented in the text and allows you to judge: the statics or dynamics of what is happening (reproductive-descriptive and reproductive-narrative registers); the speaker's position in relation to action: inside events (reproductive), distanced from events (informative, generative registers. O.V.Evstafiadi compares directional and non-directional communicative registers, highlighting in the communicative register such quality as addressability [1; 26]. A person strives not only for mutual understanding when using linguistic symbols, but also to evoke a reaction from the listener to the information expressed by him. All these phenomena are realized in the speech act. In the mind of the speaker, based on internal and external factors of society, a communicative goal arises, the purpose of which is to influence the actions, attitude of the addressee or determine the essence of a specific problem. The choice of certain linguistic means and linguistic structures is based on the pragmatics of the dialogue text, the communicative goal of the speaker, his own opinion, approach, and the general level of knowledge of the communicants, depending on specific circumstances.

https://doi.org/10.48081/WMET5811

2024

Выпуск 3

Статья посвящена исследованию фреймирования образа землетрясения в медийном дискурсе. При изучении особенностей медийного дискурса были выделены два основных аспекта: манипулятивная функция и прагматическая направленность, через призму которых проводился анализ примеров. Данные аспекты базируются на эмоционально-оценочном компоненте, заключенном в текстах новостных сообщений. Настоящее исследование основано на теории концептуальной метафоры и методе метафорического фреймирования. Проведенное исследование позволило проанализировать влияние фреймирования на восприятие информации в новостных сообщениях, интерпретацию событий и формирование коллективного сознания. В качестве методов исследования были применены контекстуальный и фреймовый анализы, в результате чего была выведена семантическая схема фрейма «КРИЗИС», концептуализирующего метафорическую модель «ЗЕМЛЕТРЯСЕНИЕ как КРИЗИС», основанной на иерархии фреймирования: макрофрейм – слот - субфрейм. Выводы исследования указывают на то, что эта модель формирует образ землетрясения в общественном сознании посредством коммуникативных стратегий, примененных авторами новостных сообщений, смещая акцент ответственности с властей на природное явление и создавая представление о землетрясении как силе, на которую невозможно повлиять или ее предсказать. Таким образом, все это формирует концептуальную основу образа землетрясения и придает ему эмоционально-оценочную окраску и значение.

https://doi.org/10.48081/KGWJ9441

2024

Выпуск 3

В данной статье исследуется проблема культурного конструирования гендера в современном рекламном дискурсе. Авторы статьи анализируют трансформацию гендерных мужских образов в рекламе, подчеркивая изменения, произошедшие в представлениях о маскулинности в западной и российской (советской) рекламе XX века. Основное внимание уделяется влиянию рекламы на формирование общественного восприятия гендерных норм и личной идентичности в современном мире. В статье подробно рассматриваются методы создания гендерно-ориентированной рекламы, включая семантические приемы и специфический дизайн, а также их воздействие на усиление гендерных стереотипов через язык и создаваемые в рекламных роликах образы. Произошедшая трансформация рекламных образов повлияла на лексику, используемую в рекламных текстах. Результаты данного исследования показали, что рекламные компании начали использовать более широкий спектр гендерно ориентированной лексики для трансляции различным аудиториям и выражать разнообразные идеи и концепции, что отражает изменения в социальных и культурных процессах, связанных с гендерной идентичностью. Статья предоставляет ценный аналитический взгляд на динамику гендерных ролей в массовой культуре и их влияние на социальные нормы, и индивидуальное самосознание.

https://doi.org/10.48081/VTFZ8052

2024

Выпуск 3

В данной статье рассмотрены современные проблемы литературоведения, в частности, его интегративные связи с семиотикой, делается обзор научных работ по ключевым положениям статьи, а именно: теоретическим вопросам семиотики, принципам семиотического анализа и новым подходам к нему. В статье содержится толкование интерпретанты в разрезе поднятой проблемы – символическое обозначение знака-персоны. Выявлена и обоснована необходимость рассмотрения информационного поля поэтических текстов, входящих в них символов и знаков. На основе проведенного исследования представлен авторский опыт узнавания, нахождения и раскрытия знаков/ символов в текстах, описаны интерпретанты. В статье поставлена цель - определить лирического героя в стихотворениях Бахытжана Канапьянова как символический знак-персону, через который раскрывается описание субъективного мира героя, его отношение к миру вещей, социальному миру и др. В статье впервые представлен анализ ряда поэтических текстов через семиотическую обусловленность образа лирического героя, который обозначен как знак-персона, в силу чего данный материал представляет несомненную новизну. Впервые представлен опыт интерпретации стихотворений через семиотический аспект. Проанализирован ряд произведений, таких, как «Подарок чабана», «Я у русла стою будущей долгой реки…», «Зеленый дом» и др. Проанализированы характерные особенности авторского идеостиля Б. Канапьянова, через которые отражается творческое сознание поэта. Практическая значимость статьи обусловлена возможностью использования материала в ряде теоретических дисциплин, таких, как «Теория литературы», «Актуальные проблемы литературоведения», «Введение в литературоведение», на курсах по изучению истории современной литературы Республики Казахстан, на дисциплинах, связанных с методикой преподавания литературы и др.

https://doi.org/10.48081/XWBW6618

2024

Выпуск 3

Ғылыми мақалада бизнес коммуникацияны зерттеудің теориялық негіздері қарастырылады. Бизнес - адам іс-әрекетінің маңызды саласы. Оның ұлттық-мәдени ерекшелігі тілдің барлық деңгейлерінде және барлық аспектілерінде көрінеді. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мен жаһандану ғасырында бизнес контекстегі коммуникацияның маңызы арта түсуде. Сондықтан бизнес коммуникацияны тілдік аспектілер тұрғысынан саралап, қазақ тіл біліміндегі тың және өзекті тақырып ретінде ғылыми тұжырымдар жасау қажеттілігі сөзсіз. Мақалада бизнес коммуникацияға байланысты экономикалық, кәсіпкерлік және басқа да бағыттарда жазылған ғылыми зерттеулерге шолу жасалып, тақырыптың зерттелу деңгейі анықталады. Бизнестің экономикалық қызмет ретіндегі негізгі сипаттары жүйеленеді. Қолданыстағы іскерлік дискурс, кәсіби дискурс және бизнес дискурс ұғымдарына анықтамалар беріліп, өзіндік ерекшелігі көрсетіледі. Бизнес дискурстың іскерлік дискурстан айырмашылығын көрсету мақсатында «бизнес» және «кәсіпкерлік» ұғымдары анықталады. Бизнес туралы анықтамалардың саралануы негізінде бизнес коммуникацияның негізгі шарттары жүйеленеді. Бизнес коммуникацияны лингвистикалық тұрғыдан зерттеуде оның когнитивтік, мәдени, лингвопрагматикалық және жанрлық қырларын саралау қажеттілігі тұжырымдалады. Ғылыми мақаланың теориялық және практикалық маңыздылығы бизнес коммуникацияны зерттеудің негізгі аспектілерін одан әрі талдау және дамыту үшін ғылыми негіз бола алатындығында.

https://doi.org/10.48081/GSUH3312

2024

Выпуск 3

Мақалада І.Жансүгіровтің этнографиялық туындысы «Қазақ үйдің тұрмысы» өлеңіндегі этнографизмдер жүйеленіп, жинақталып, өлең мәтініндегі этнографиялық атаулардың сандық деректері келтіріліп, этнографизмдер алғаш рет тақырыптық жағынан топтастырылып, ұлттық мәдениеттің ерекшеліктері тұрғысынан талдау жасалды. Қазақ тұрмысына орай қолданылатын этнографизмдердің ұлттық-мәдени компоненті анықталды. Мақалада халықтың материалдық және рухани өмірінің объектілерін немесе құбылыстарын білдіретін, ұлттық, тарихи және уақыттық болмысты көрсететін, айқын коннотативтік мағынасы бар, тілдік баламасы жоқ атаулар нысанға алынды. Өлеңде халықтың тұрмыс-тіршілігін, болмысын, оның дәстүрі мен наным-сенімін, дүниетанымдық ерекшеліктері мен құндылықтар жүйесін суреттеу үшін ақынның 176 этномәдени атау қолданғаны анықталып, атауларды өлең ырғағына, ұйқасына тиімді орайластырған ақынның тіл шеберлігі мен этнокөркемдік ойлауы талданылды. І.Жансүгіров өлеңіндегі этнографизмдерді тақырыптық жағынан топтастырып жүйелеу көркем этнография мен ұлттық этноментальдық аясында жанрдың даму динамикасын көрсетуге мүмкіндік береді. Ілияс Жансүгіров шығармаларын этнопоэтикалық тұрғыда зерттеу халықтың әлеуметтік, материалдық, рухани, этикалық және эстетикалық мәдениетін жаңғыртудағы маңызын айқындап, оның этноменталитеті, екінші жағынан, көркем этнография негізінде әдеби-көркем мәтін жасаудағы шебірлік қырын жаңа контексте қарастыруға негіз болады.

https://doi.org/10.48081/STFJ3548

2024

Выпуск 3

В данной статье указаны теоретические и практические аспекты реализации проектной деятельности по развитию функциональной грамотности обучаемых и обучающих в учебных заведениях области Абай. В частности, представлены цель, задачи проекта, его научная новизна, а также определены методы и пути его осуществления. Также в статье обсуждаются основные задачи проекта, включая определение актуальных потребностей образовательной парадигмы, разработку современных учебно-методических комплексов и информационного обеспечения, а также создание экспериментальной площадки и проведение научно-практических мероприятий. Методология проекта основана на использовании полиязычных текстов на казахском, английском, русском, немецком и турецком языках для развития функциональных компетенций учащихся. В статье подчеркивается важность учебно-методического обеспечения как инструмента для успешной адаптации выпускников к быстро меняющимся условиям современного мира и их профессиональной мобильности. В разделе практической подготовки представлены результаты социологического опроса, в результате которого обосновывается необходимость разработки и использования созданного учебно-методического комплекса-контента для учителей школ казахского, русского и английского языков и преподавателей немецкого и турецкого языков, представленного на мультимедийной платформе, разработанной участниками проектной группы университета имени Шакарима города Семей.

https://doi.org/10.48081/GUHT8046

2024

Выпуск 3

Бұл мақалада соңғы уақыттағы лингвистикалық зерттеулердегі сөз мағынасы әр қырынан зерттелінуі, әсіресе, сөз мағынасын тілдік және сөйлеу актісі тұрғысынан бірлікте қарастырылуы сөз етіледі. Мұндай зерттеулердің басты міндеті сөз мағынасын қатысымдық (коммуникативтік) семантика аясында – қатысым жағдайындағы сөз мағынасының қызметін, мақсаты мен қатысымдық мақсатқа жету жағдайын айқындау негізінде жүзеге асырылады. Семантикаға деген терең қызығушылық, психолингвистикалық зерттеулердің кең қанат жаюы, мәтін семантикасына деген жаңаша көзқарастар тілдік деректер сөз мағынасының әлдеқайда терең, көлемді де күрделі мәселе екенін, практикалық қолданыста аса маңызды болып табылатын семантикалық талдаулардың қажеттілігін айқындап берді. Осыған байланысты тілдік шындықтың қатысымдық актіге сай келетін үлгілерін зерттеу мәселесі туындады. Қазіргі семасиологияның теориялық және практикалық қажеттіліктерінің негізінде қатысымдық семантика бағыты қалыптасты. Мағынаның қолданыстық сипаты осы қатысымдық семантика аясында жүзеге асырылады. Қатысымдық семантика – тіл білімінде әлі де толық қалыптаспаған тың лингвистикалық сала. Сондықтан болар, тілдің қатысымдық аспектісі жайлы ғалымдар пікірі әрқилы. Дегенмен, барлығының пайымдау-тұжырымдары, көзқарастары бойынша, қатысымдық семантика – қарым-қатынастағы белгілі бір мақсат үшін жұмсалған лексикалық мағынаның көрсеткіші. Терминнің мазмұнын айқындауды, мәселенің тілдің даму барысындағы, қолданыс аясындағы ерекшеліктерін қарастыруды өзекті мәселелердің біріне жатқызуға болады.

https://doi.org/10.48081/YANV3714

2024

Выпуск 2