Бұл мақалада алашшыл қазақ әдебиетінің классигі Ахмет Байтұрсыновтың аудармашылық өнерінің әлеуметтік қырлары қаратырылған. И. А. Крылов мысалдарының Абай аударған нұсқаларымен салыстыру жасалған. Абай аудармаларының негізгі сипаты эстетикалық басымдыққа ие болса, Ахмет Байтұрсынов аудармалары танымдық, моральдық сипатқа ие. Абай И. Крылов мысалдарының көркемдік жағына баса назар аударса, А. Байтұрсынов оның әлеуметтік тақырыптарды қозғаған шығармаларына көңіл бөледі. Осының негізінде Абай мен А. Байтұрсынов аудармаларының түпнұсқа мен аударма арасындағы дәлдік пен мазмұндық айырмашылықтарына талдау жасалған. Абай мен А. Байтұрсынов аудармаларына эстетикалық, моральдық, танымдық сипат тұрғысынан талданған

https://doi.org/10.48081/REDZ1500

2020

Выпуск 3

Тілімізде көкейге қонымды, көркем орамды алуан түрлі тұрақты сөз тіркестері көп-ақ. Тіл қазынасына жататын қат-қабат тіркес, тізбектерді халық орынды пайдаланады. Мақал-мәтелдермен пара- пар келетін бұл сөз орамдарын жоғары бағалап, оларды қастерлей сақтап келеді. Сол сан-салалы сөз орамдарын жинап, бір ізге түсірудің маңызы зор. Мақалада көркем шығармаға ерекше көрік беретін тұрақты тіркестер талданған. Окказионализмдерге ғылыми тұрғыдан сипаттама берілген. Ақын М. Жұмабаевтың тұрақты тіркестерді түрлендіріп, өзіндік авторлық тіркестерді ұсынғаны қарастырылған. Авторлық тіркестер, яғни, окказионализмдердің шығармадағы рөлі айқындалған. Олардың мән-маңызы сарапталған. Қазақтың көркем сөзінің құдіреті танылған. Окказионализмдердің ерекшелігі шығарма контексіне сай талданған. Ақын қолданған тіркестер шығармаға ерекше өң бергені сарапталған. Сонымен қатар, М. Жұмабаевтың авторлық тіркестерді қандай мақсатта қолданғаны талданған.

https://doi.org/10.48081/PMON6377

2020

Выпуск 3

Мақалада Р. Тоқтаровтың «Абайдың жұмбағы» романындағы тартыс пен кейіпкерлер жүйесі зерделеніп, туындыдағы тарихи шындық пен көркемдік шешімінің ара қатынасы ашып көрсетілген. Тарихи оқиғаны, тарихи тұлғаны сомдауда көркем прозамызда тамаша үлгі – М. Әуезов дәстүрі бар еді. Ұлы суреткердің қаламынан туған «Абай жолы» роман-эпопеясы – қазақ әдебиетін әлемдік деңгейге көтерумен бірге ұлттық әдебиетте өміршең дәстүр қалыптастырды. Өзінің шығармашылық жолында оннан астам роман жазған Рамазан Тоқтаров аса күрделі де қиын, көтерер жүгі орасан зор тақырып – Абай тақырыбына барды. Жазушы Абай туралы үлкен туындысына роман-хамса деген атау берді. Сөйтіп қарымды қаламгер қазақ әдебиетіне үлкен жаңалық енгізді. Суреткер мұрағат құжаттарында кездесетін құрғақ деректерді қайталаумен шектеліп қалмай, Абай өміріндегі тарихи шындыққа сәйкес келетін деректерді шеберлікпен көркемдік дәрежеге көтере алған. Бұл – тарихи шындықты, тарихи тұлғаны қазіргі заман тұрғысынан танып, бағалағанын айқындайды. Ол дүниеге әкелген «Абайдың жұмбағы» романы – жанр талаптарына толығымен жауап беретін көркем туынды. «Абайдың жұмбағы» романы – өз алдына жекелей қарастырып, жүйелі зерттеуді қажет ететін туынды. Мақалада осы мәселеге назар аударылған.

https://doi.org/10.48081/XREL4079

2020

Выпуск 3