Мақалада қазақ халқының ауыз әдебиет үлгілерінің бірі – ақындар айтысы туралы айтылады. Басты назарға тәуелсіздік алғаннан кейінгі ақындардың айтысы алынған. Атап айтсақ, Ринат Зайытов, Әбілқайыр Сыздықов, Аманжол Әлтаев, Жібек Болтанова, Айнұр Тұрсынбаева айтыстары қарастырылады және зерттеу еңбектеріне шолу жасалады. Ерекшеліктері, айырмашылығы мен ұқсастықтары жан-жақты талданады. Қазіргі айтыстар қоғамдық, әлеуметтік, экономикалық, саяси, тәуелсіздік, тіл, жер мәселелерінің батыл көрсетілуімен ерекшеленеді. Айтыс өнері күні бүгінге дейін дамып келе жатқан синкретті жанр. Өйткені айтыс көпшіліктің назарына ұсынылатын, көрсетілетін өнер түрі. Бұрынғы кезде айтыс ақпарат құралдарының көзіне айналса, қазіргі уақытта айтыста елдегі, әлемдегі мәселелерді көтеруші, халыққа жеткізуші құрал. Тәуелсіз кезеңдегі айтыстарда экология, жер мәселесі, жұмыссыздық, жемқорлық, дін, тіл тақырыптары айтылса, қазіргі кезде қымбатшылық, дін мәселесі, тіл мәртебесі сияқты ірі тақырыптар көтерілуде. Бұдан басқа да тақырыптарды айтыскер ақындардың айтыстарынан байқауға болады. Айтыс қоғамда болып жатқан жаңалықтарды да сынап, кемшіліктерді де көрсетіп, атадан балаға мирас болып келе жатқан мән-маңызы бар жоғары жанр.

https://doi.org/10.48081/NNRD1489

2024

Выпуск 3

Мақалада этнотілдік сананың лингвомәдени ұжымның нормалары, құндылықтары мен тәжірибелерін сақтап, болашақ ұрпаққа жеткізудегі рөліне баға беріледі. Шетелдік және отандық ғалымдардың еңбектеріне талдау жасалып, этнотілдік санада қатталған танымдық элементтердің тілдік стереотипті образдарға трансформациялану жолдары туралы ақпарат беріледі. Этнотілдік санадағы қоршаған орта туралы білім мен түсініктердің негізінде қалыптасқан кодтарды «реконструкциялау»– лингвомәдени ұжымның этникалық бірегейлігі мен тілдік санасының ерекшелігін айқындайтын әдіс ретінде баға беріледі. Отандық ғалымдардың тұжырымдарын негіздей отырып, лингвомәдени кодтарды меңгерудің ұрпақтар сабақтастығын жалғастыру, ұлттық бірегейлікті сақтаудағы рөлі туралы айтылады. «Скрипт» термині «белгілі бір жағдайдағы оқиғалар мен әрекеттердің реттілігі» ретінде танылады. «Скрипт» терминінің психология және тіл білімі салаларындағы зерттелуіне шолу жасалып, оның мағыналық аясы «скриптоним» терминімен салыстырылады. Адамның генетикалық жадында құрылымдық-бейсаналық білім ретінде сақталған және ғұрыптық рәсімдердің негізінде жасалған лингвомәдени кодтарды скриптонимдер деп тану мәселесі көтеріледі. Скриптонимдер қолданылу аймағының ерекшелігіне қарай диатопты, диастратты және диахронды деп топтастырылады. Түрлі аймақтық рәсімдердің негізінде қалыптасқан скриптонимдерде шифрланған ақпараттарды ашу арқылы жергілікті этнотілдік сананың бірегейлігін анықтауға болады деген тұжырым жасалады. Теориялық тұжырымдар қазақтың әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері, этнографиялық зерттеулерден алынған мысалдармен дәйектеледі.

https://doi.org/10.48081/QXXY3864

2024

Выпуск 3

E-learning is a valuable platform for providing a variety of teaching methods to different categories of students, which should be used together with traditional classes in addition to the curriculum. The successful integration of e-learning tools into language classes requires a certain level of digital competence for both teachers and students. Teaching is becoming more adaptable, priority is given to students, teachers can use technology to automate assessment and monitor progress. In order to identify the problems of language learning in the context of digitalization to ensure effective integration of traditional and e-learning, as well as to identify the points of interaction between traditional and e-learning, a questionnaire was conducted on the impact of digitalization on language learning. The digital transformation of education involves updating the methodological patterns of the organization of education. Using an online learning system does not mean that you need to abandon traditional learning. Traditional forms of education are radically lagging behind the modern perception of information. An increasing variety of Internet resources poses the task of conducting comprehensive research on the possibilities and features of using these learning tools in the educational process. Integration in foreign language education means a harmonious combination of effective teaching approaches that develop four skills based on the use of digital resources. The integration of the best methods of traditional and digital learning can significantly improve the effectiveness of language education. The introduction of digital resources into the educational process has given rise to many new types of educational work that were impossible with traditional methods.

https://doi.org/10.48081/WZEV9926

2024

Выпуск 3

Мақалада корпус лингвистикасы терминдерін қазақ тілінде қалыптастыру мәселесі қарастырылады. Зерттеудің мақсаты - қазақ тіліндегі корпус лингвистикасымен байланысты терминологиялық лексиканы ғылыми және оқу әдебиеттері материалдары негізінде салыстырмалы талдау. Бұл зерттеу жұмысының міндеттері - корпус лингвистикасы терминдерінің жасалу жолдарын талдау, сондай-ақ корпустарды және олармен жұмыс жасау кезеңдерін сипаттауда пайдаланылатын қолданыстағы терминдерді салыстыру, терминдерді біріздендіру және қазақ тілінің терминологиялық қорын кеңейту бойынша ұсыныстар жасау. Қазақ тілінің корпус лингвистикасы терминдеріне талдау бұл саладағы сөздердің негізінен ағылшын тілінен енген кірме терминдер екенін көрсетті. Сонымен қатар корпус лингвистикасының кейбір ұғымдарын атауда қазақ тілінде бұрыннан қалыптасқан төл терминдердің де қолданылатынын көрсетті. Дегенмен төл терминдерді жұмсауда әртүрлілікті жойып, біріздендіру қағидатын ұстану қажет. Қазақ тіл білімінде корпус лингвистикасының зерттелуі соңғы онжылдықта ғана басталып, дамып келе жатқанын ескерсек, сала терминдерінің қалыптасуы белгілі бір уақытты қажет етеді және зерттеулер саны артқан сайын сапасы да артады. Мақала корпус лингвистикасы терминдерін дұрыс қалыптастырудың, саланың ұғымдарын аударуда мүмкіндігінше тілде бар ұлттық терминдерді орнықтырудың және қолданыстағы терминдерді бірізді жұмсаудың маңыздылығына баса назар аудартады.

https://doi.org/10.48081/ZRHT9356

2024

Выпуск 3

There are many Kazakh Sufis in the Kazakh lands, starting from Khoja Ahmet Yassawi Hazret, who prayed and begged Allahutaala (swt). One of them and the most important of them is the famous Kazakh Sufi poet Meshur Jusip Kopeyulı. The Sufi defended Islamic civilisation and spiritual values, and considered reason and science as a means for man to know Allah (swt). It is known that the poet who believes that Allah (swt) is the only One and the Prophet (pbuh) is His messenger has an open heart. By combining scientific and religious knowledge in his works, the poet contributed to the correct understanding and spread of Islam in the Kazakh lands. The Meshur Jusip acted with his pure heart and rational feelings, and reflected the Shari'ah foundations in his works. Mutasavvif brought the literary genres of Sufi literature to modern Kazakh literature, reflected the essence of Islam in verse and prose works. Therefore, the poems of the Meshur Jusip are dominated by religion. The poet has also made the magnificent artistry of Almighty Allah (swt), the creator of the universe and man, the subject of his works. In his works, he has put forth his works in literary genres such as Munajat by asking for forgiveness from Allahutaala (swt). For the purpose of taking refuge in Allah (swt), poet wrote verse or prose works in this genre.

https://doi.org/10.48081/HHJF7953

2024

Выпуск 3

В этой статье были рассмотрены труды известного казахского поэта, фольклориста, историка, этнографа, востоковеда Машхур Жусипа Копеева в сборе речи казахских биев, как и фольклорных образцов. В своих рукописях поэт собрал рассказы о Шон би, Торайгыр би, Сапак дату из рода Конырат, Мусет би, ораторе Нурман из рода Кара Конырат, яром Жанак, отец Бопы Канкожа – Татай торе, Отетилеу би из Младшего жуза, Укибай би из рода Каржас, Толе би из рода Уйсин, выходца из Ногайлы – Монке би, Болтирик би и др. Кроме того, особое внимание было уделено размышлениям, высказываниям, пояснениям самого Машхур Жусипа по поводу «истории биев». Рукописи Машхур Жусипа об Шорман би, Шон би, Торайгыр би, Байдалы би и других би-ораторах служат неоценимым достоянием истории Казахстана, казахской литературы. Многообразие и многовариантность рассказов, посвященных историческим деятелям, их определенным действиям, обусловливаются комплексным воспроизводством этих сведений на бумагу, возможностью изменения некоторых эпизодов во время устной речи. Среди этих множественных вариантов рукописи Машхур Жусипа отличаются большим количеством более полных и ценных сведений. Это, в свою очередь, свидетельствует о важности труда Машхур Жусипа. Значение трудов Машхур Жусипа по сбору казахского фольклора не ограничивается одной областью, он является бесценным источником материалов для таких областей как: история, философия, педагогика и др.

https://doi.org/10.48081/LIIZ2293

2024

Выпуск 3

Данная статья посвящена изучению актуальной проблемы эвфемизма – одного из лингвистических средств выражения политической корректности – замены обозначения понятий и объектов, которые по этическим, культурным, психологическим или иным причинам не называются прямо и нуждаются в том, чтобы завуалировать или смягчить их сущность. В статье предпринята попытка проанализировать семантические и структурные особенности фразеологических эвфемизмов в современном английском языке и соединить два актуальных для исследования лингвистических выражения: фразеологизмы и эвфемизмы. Фразеологические эвфемизмы разнообразны, неоднородны, их можно классифицировать по разным группам и типам; анализ семантического состава фразеологических эвфемизмов, при разделении его на лексико-семантические поля, позволяет определить области речи, где табуирование наиболее частотно и популярно. Предложенная лексико-семантическая классификация эвфемизмов демонстрирует подлежащие эвфемизации сферы: от возраста до экономических и политических действий. Достоинством данной классификации является то, что она даёт представление о широте распространения эвфемизмов в англоязычной культуре, а количественный состав эвфемизмов той или иной группы свидетельствует о её продуктивности (на данный период времени). К недостаткам можно отнести субъективность определяемых тематических группировок, пересекаемость некоторых сфер, невозможность точного отнесения того или иного эвфемизма к определенной категории (в связи с этим мы выделили группу «Разное»).

https://doi.org/10.48081/XGZW9831

2024

Выпуск 3

This article examines some comparative constructions in the historical Chronicles of William Shakespeare. The study of the works of the great English playwright William Shakespeare mainly studied his creative activity or considered his comedies and tragedies (Karpova). Thus, it can be stated that Chronicles have remained out of the attention of researchers, in particular, the consideration of the genre in linguistic and stylistic coverage has remained the least studied. In this study, we consider comparative constructions as a means of imagery in Shakespeare's Chronicles in comparison with the modern literary language of the 21st century. The study of comparative constructions in Chronicles made it possible to consider and identify differences in the language of the New England period and modern English of the early 21st century in qualitative and quantitative terms. The analysis carried out in the study of comparative constructions with the functional words like, as and than in the historical chronicles of Shakespeare and their comparison with modern literary texts allow us to make some generalizations about the evolution of the syntax of these constructions of the New English period and the change in the status of these functional words.

https://doi.org/10.48081/DHON3637

2024

Выпуск 3

Настоящая статья посвящена актуальной проблеме современного междисциплинарного гуманитарного знания – вопросам изучения феномена манипуляции и ее реализации в массмедийной дискурсивной практике. Лингвистическая сторона данного вопроса проявляется в изучении языковых механизмов, повышающих манипулятивный потенциал медиатекста. Одним из таких языковых механизмов медиаманипулирования является эвфемизация, посредством которой осуществляется влияние на восприятие информации и формирование общественного мнения. В данной статье исследуется манипулятивный характер процесса эвфемизации и противоположного ей явления – дисфемизации на примере контекстов, охватывающих разнообразные сферы общественной жизни, освещаемые в медиа. Методы исследования включают семантический и прагмалингвистический анализ эвфемизмов и дисфемизмов, отобранных методом сплошной выборки из корпуса русскоязычных казахстанских медиатекстов. Эвфемизмы в медиатекстах чаще всего выполняют функцию завуалирования отрицательных признаков объекта и их трансформации в нейтральную либо положительную информацию. Дисфемизмы, наоборот, направлены на акцентирование внимания адресата на негативных признаках объекта. Такие функциональные возможности данных языковых средств используются в качестве инструмента медиаманипулирования. Результаты исследования подчеркивают важность распознавания языковых механизмов манипуляции с помощью эвфемизации и дисфемизации для критического анализа информации и продвижения медиаграмотности в условиях информационного пространства Казахстана.

https://doi.org/10.48081/GDPP1378

2024

Выпуск 3

Статья посвящена анализу влияния наличия или отсутствия глобальных знаний на понимание речи. Основные направления и идеи исследования заключаются в понимании интерпретации как процесса и результата субъективной репрезентации мира, основанной, с одной стороны, на общечеловеческих представлениях о мире, и, с другой стороны, на личном опыте взаимодействия человека с миром. Это глобальные знания коммуникантов, знания о мире. Методология исследования включает применение интерпретативного подхода к анализу речевого поведения коммуникантов, методов наблюдения, сопоставления. Результаты исследования: всякое речевое взаимодействие pегулиpуется наличием или отсутствием глобальных знаний, негласными пpавилами, пpедполагающими наличие у каждого собеседника двух тесно связанных установок: стpемления к достижению обоюдно-взаимного успеха коммуникации и стpемления к достижению своего личного успеха. Глобальные знания представлены как конвенции общения и факты pечи, выходящие за пpеделы языка. А знание фактов языка и жизни, в pамках которых интеpпpетиpуем pечевое поведение, мы понимаем как личностный минимум знаний, который входит в социокультуpную матpицу человека, охватывает обязательные знания, понятия и навыки, с помощью котоpых фоpмиpуется кpугозоp людей, их обpаз мыслей и суждений, мотивиpуется их поведение. Этот минимум позволяет человеку говоpящему иметь кpугозоp, котоpый содействует пpавильному миpопониманию и наличию у него близкого к pеальности общего пpедставления о жизни.

https://doi.org/10.48081/UAPH1176

2024

Выпуск 3