Мақаланың негізгі мақсаты мен бағыты ретінде заңғар жазушы, ғұлама ғалым Мұхтар Әуезовтің әңгімелеріндегі суреткер шеберлігін оқыту жолдары қарастырылады. Жазушы өзінің саналы ғұмырын қазақтың әдебиеті мен мәдениетіне, тарихы мен ұлттық өнеріне арнағаны сөз етіліп, алғашқы әңгімелерімен европалық прозаның дәрежесіне көтерілгені айтылады. М. Әуезовтің прозасына тән шеберлік қырлары анықталып, жазушы туындыларында сомдалатын кейіпкерлер өмірі, олардың портреттері мен характерлері, ішкі психологиясы, табиғат құбылысын адамның көңіл күйіне лайықтап суреттеу ерекшелігі зерделеніп талданады. Пейзаждың қас шебері атанған Мұхтар Әуезов шығармалары әлемдік классиканың төрінен орын алғаны ғалымдар М. Қаратаев, З. Ахметов, Р. Бердібаев, Р. Нұрғали т.б. пікірлерімен дәлелденіп, алғашқы әңгімелеріне талдау жасалады. Жазушы суреттеуіндегі пейзаж шығармадағы кейіпкердің характерін, психологиясын тануға ерекше қызмет атқаратыны дәлелденеді. Табиғаттың тамаша құбылысын айшықтайтын жазушының «Қыр суреттері», «Қорғансыздың күні», «Жетім» әңгімелеріндегі жазушының суреткерлік шеберлігі сараланып көрсетіледі. Зерттеу барысында автор қаламгердің көркемдік кеңістігін, оның ішінде пейзажды суреттеу шеберлігіне жіті көңіл бөледі. Талдау барысында автор суреткердің пейзаждық үлгілерін шығарманың идеялық-эстетикалық қырын ерекше атап өтеді. Жазушы шығармашылығы туралы пікірлерді қарастыра келе, автор қаламгер әңгімелеріндегі суреткерлік шеберлігін таныта түседі. Сонымен қатар зерттеу барысында автор жазушының көркемдік әлеміне барлау жасауда ақпаратты өңдеу, көркемдік бейнелерді салыстыру, жүйелеу, қорытындылау әдіс-тәсілдерін қолданады. М. Әуезовтің әңгімелері әлем жұртшылығына танымал екендігі, сонымен қатар жазушының әңгімелері көркемдік ерекшелігімен әдебиетіміздің асыл қоры болып есептелінеді. Мақаланың қорытынды бөлімінде авторлар жазушының табиғат құбылысын үлкен көркемдік дәрежеге жеткізіп, табиғат көріністерін шығармада қосалқы элементтер ретінде қолдануы қаламгердің өз шығармашылығындағы ғана емес, жалпы қазақ әдебиетіндегі ұлы жаңалықтардың бірі болып табылады деген тұжырымға келеді.

https://doi.org/10.48081/DVLQ7550

2024

Выпуск 1

The study of emotions from a linguistic and linguocultural point of view requires an integrated approach to this issue. Given its importance in social communication, adequate and meaningful representations of human emotions should be reflected in the language. In this regard, the importance and relevance of research on emotions has been gaining momentum in recent decades. In the article, the National Corpus of the Kazakh language (test.qazcorpora.kz) the verb-based emotive structures at the base were analyzed. The main attention is paid to the lexical-grammatical and semantic features, emotive function and potential of verbs. These verb forms have grammatical, derivational and semantic characteristics. The purpose of the article is to analyze selected verbs, to study the emotional transformation of words for expressing thoughts and emotional states and their emotive state in their independent state and in language communication, thereby revealing the semantic, grammatical, lexical, functional features of emotive units in the Kazakh language. Verb-based structures based on the National Corpus of the Kazakh language were selected for the research material. As a result of the research work, the distinction between emotional units and emotive words in the Kazakh language was revealed, the emotive function of verb-based structures was demonstrated, the potential for expressing the mental state of the speaker, the features of use and the effect on the recipient was revealed.

https://doi.org/10.48081/ELDM2166

2024

Выпуск 1

The provided article depicts peculiarities of the audiovisual translation in “Disney” company’s cartoons that were translated into Kazakh language. The relevance of the given topic is that currently audiovisual translation plays a significant role in spreading diverse cultures on a global scale, also most Disney cartoons are popular among children, teenagers and adults. Hence, there is a growing need for high-quality analysis and translation of audiovisual texts into different languages for their wide use in the world of mass-communication. The aim of the article is to identify main features of audiovisual translation as an essential type of translation activity as well as to find out what types of audiovisual translations were applied for translating Disney cartoons into Kazakh language. The scientific novelty of the given research is considering three types of audiovisual translation into Kazakh language based on Disney cartoons which have not been subjected to this kind of analysis. To sum up, the theory of audiovisual translation, as well as the methods of its teaching, have recently been in the focus of attention of native and foreign scholars. The globalization of the modern world, the development of intercultural communication of digital technologies and ways of exchanging information pose new challenges for researchers. One of these tasks is a deep study of different types of audiovisual translation. As a result, a great number of Disney cartoons were investigated in Kazakh language and findings are presented in this article. Keywords: audiovisual translation, cartoon, culture, Disney company, dubbing, English, Kazakh language, subtitles, voice-over.

https://doi.org/10.48081/KDXY2662

2024

Выпуск 1

The article examines the morphology and syntax of English in India, which deserves special study from a linguistic and literary point of view. The development of literary English in India is caused by certain linguistic, social and cultural phenomena which can be attributed to extra-linguistic factors. The authors of the article, based on the study of factual and theoretical material, come to the conclusion that for a certain time the functioning of the English language as the language of interethnic communication in India, a new version of the English language is emerging against the background of the interaction of the native and English. Thus one can observe the overall process shaped by both intra- and extra-linguistic factors that caused the formation of the particular national variant of the English language. Sociolinguistic factors, though important, are so-called because they represent an interaction between linguistic and social factors. Such an interaction of social and linguistic factors in India may also lead to the formation of the norm of English in India, the obvious signs of which, at least in morphology and syntax, have already been noted.

https://doi.org/10.48081/KDFJ6271

2024

Выпуск 1

language today can be seen in the mirrorless media space. Because in the last twenty years, humanity is experiencing a real revolution in the field of communication tools and methods. The Internet and other information and communication technologies have a fundamental impact on all areas of our life, creating new skills and abilities, ways of thinking. New phenomena are emerging as social networks, blogs, personal mass media, etc., which did not exist until now. The article provides theoretical information about the study of linguoecology and five stages of the formation of linguoecological studies in the Kazakh language education. The linguo-ecological phenomenon of hybrid words created by mixing input and original components in the media space is taken as a research object, and the names "media space", "hybrid term", "hybrid word" are defined. In the course of the research, linguistic and ecological monitoring, internet analysis, and statistical analysis are carried out. In the information space of the Kazakh language, the transformation of names from the centaur, contaminant origin into a linguistic fashion leads to the deformation and degradation of the national language.

https://doi.org/10.48081/OQAL4372

2024

Выпуск 1

Мақалада реалды тарихи жырлардың негізінде ақындардың қоғамдағы рөлі, ұлттық идеяны қалыптастырудағы орны, рухани ой-сананың өсуіне қаншалықты ықпал жасағандығы қарастырылды. Реалды тарихи эпостар – қазақ әдебиетінде мазмұны жағынан тарихи деректілігімен, жанрлық табиғаты жағынан поэтикалық ерекшеліктерімен көрінетін әдеби жанр. Тарихи жырлар өзіндік қалыптасу және дамуы жағынан тек бір ғана дәуірдің рухани құндылықтары емес, онда мыңдаған ғасырлардың тарихи оқиғаларының ізі бар. Тарихи жырларды шығарушылардың өздері сол тұстағы тарихи оқиғаларды көзімен көрген ақын-жыраулар болған. Сондықтан тарихи жырлар көбіне оқиға болып жатқан сәтте туындап, оқиғаның себеп-салдарын түсіндіруге бағытталады. «Кенесары-Наурызбай», «Исатай-Махамбет», «Сұраншы батыр» тарихи жырлары – әдебиет тарихынан өз бағасын алатын ұлтымыздың өшпес мұрасы. Бұл жырларда елін, жерін аман сақтап, атадан қалған ұлан-байтақ жерді ұрпағына аманат еткен, Қазақстан тәуелсіздігі жолында құрбан болған қазақ батырларының ерлік істері жырланды. Аталмыш мақалада қазақтың баһадүр батырлары Исатай-Махамбет, Кенесары, Сұраншы сияқты батырлардың бейнесі тарихи эпостар негізінде дархан даламызды сыртқы жаулардан қорғауда, Тәуелсіздік жолындағы күресте ерлік көрсеткен батырлар бейнесін аша отырып, оларды сомдауға қолданылған әдіс-тәсілдерге ғылыми тұрғыдан талдау жасалып, мысалдармен дәлелденді. Мақаланы талдап талқылау барысында Қазақстанның белгілі әдебиеттанушыларының, тарихшыларының пікірлері алынды.

https://doi.org/10.48081/EHQA1349

2024

Выпуск 1

Соңғы уақытта «код», «мәдени код» терминдері көптеген гуманитарлық ғылымдардың зерттеу нысаны ретінде қарастырылуда. Бұл мақалада «код», «мәдени код» және «антропоморфты код» терминдерінің теориялық түсінігі мен қызметі талданған. Автор бірқатар ғылымдар саласындағы «код», «мәдени код» және «антропоморфты код» терминдерінің болмысы мен мән-маңызына арналған ғылыми ізденістерге сүйене отырып, жан-жақты зерттеу жүргізді. Осы орайда психологтардың, әлеуметтанушылардың, мәдениеттанушылардың, антропологтардың «код» және «мәдени код» терминдерінің мәнін зерттеу тәжірибесі жинақталды. Сонымен қатар, мақалада отандық және шетелдік зерттеушілердің мәдени-рухани әлемінің ең байырғы үлгісі ретіндегі миф, мифтік таным ұғымдары туралы ізденістері тұжырымдалды. Сондай-ақ, географиялық нысандардың мифтерде антропоморфтық код арқылы бейнеленуі мәселесі бойынша да ізденістер жүргізілді. Автордың басты бағыты - адамның позициясынан әлемді сипаттаудағы және әлем моделінің фрагменттерін қалыптастырудағы антропоморфтық код арқылы географиялық нысандардың мәнін зерттеу болып табылады. Қазақ халқының жер атауларын және анатомиялық терминдерден пайда болған географиялық терминологияны талдау негізінде қоршаған кеңістікті қабылдауда, игеруде және құрылымдауда, географиялық ландшафтты модельдеуде және әлемді тұжырымдауда мәдениеттің антропоморфты кодының қызметі қарастырылды.

https://doi.org/10.48081/DCVZ5985

2024

Выпуск 1

This article explores the pragmatic characteristics of English loanwords (anglicisms) and the factors contributing to their adoption and use in various languages. The study of foreign language vocabulary has always been a subject of interest, given its dynamic nature. Anglicisms have deeply integrated into the lexicon of numerous languages, with their prevalence observed across contemporary linguistic landscapes. The inclusion of anglicisms in speech serves to convey a distinctive and “special” message, with speakers opting for these loanwords to demonstrate their alignment with modernity, trends, and fashion. Several additional motives for borrowing anglicisms are identified, including the absence of equivalent terms in the target language, linguistic efficiency, more precise definitions, the necessity for novel linguistic forms, a diverse range of linguistic resources, and overall convenience. The extensive usage of anglicisms is not limited to everyday vocabulary but extends to professional communication domains. The article also delves into the concepts of “linguistic purism” and “language ecology”, which have gained prominence within linguistic circles due to the widespread adoption of anglicisms. This influx compromises the uniqueness, authenticity, and originality of languages themselves. The study draws its materials from media discourse, as the media space serves as the primary source for the dissemination of anglicisms.

https://doi.org/10.48081/FEIK8813

2024

Выпуск 1

Мақалада коммуникативті-тілдік кеңістікте орыс тілін оқытудың инновациялық әдістері қарастырылған. Әдістер студенттердің коммуникативтік және тілдік құзыреттілігін жетілдіруге бағытталған, бұл білім алушыларға мәдениетаралық қарым-қатынас және кәсіби-тілдік қызмет жағдайында табысты әрекет етуге мүмкіндік береді. Жұмыста коммуникативті-тілдік кеңістіктегі орыс тілінің жұмыс істеу динамикасына талдау жасалады. Бұл адамның сөйлеу ерекшеліктерін және белгілі бір тілдік тенденцияларды сипаттайтын заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік береді. Техникалық университет студенттерінің шет (орыс) коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыруда заманауи білім беру технологиялары өзектендірілуде. ЖОО-да тілідерді оқытуда ақпараттық және коммуникативтік технологияларды қолдану қарастырылуда. Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университетінде «орыс тілі» пәнінің сабақтарында практикалық жұмыс тәжірибесіне сүйене отырып, тілдік емес ЖОО студенттерінің тілдік коммуникациялық құзыреттілігін қалыптастыру үшін заманауи білім беру технологиялары ұсынылады. ЖОО-да орыс тілін оқытудағы заманауи білім беру технологиялары ақпараттық және коммуникативтік технологияларды, сондай-ақ, оқытудың интерактивті әдістері мен нысандарын қамтиды. Бұл технологияларды тілдік емес жоғары оқу орындарында қолдану тілді оқытудың тиімділігін арттыруға және студенттердің орыс тілін үйренуге деген ынтасын арттыру, сондай-ақ, студенттердің танымдық, шығармашылық және коммуникативтік қабілеттерін дамыту арқылы шет тілдік коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

https://doi.org/10.48081/IIHH5714

2024

Выпуск 1

The article discusses the translation of vocabulary related to Kazakh gastronomy in the story “Gaukhartas” by the famous writer Dulat Issabekov into Russian and English. From time immemorial, the Kazakh people knew and understood the special role of food, which gives energy and nutrition to the human body, saying that “Food gives a person strength”, “Hunger does not allow a person to think”. Leading a nomadic lifestyle, they knew perfectly well all the properties of natural products obtained from livestock. The Kazakhs treated even a random, unexpected guest to a special dish – sybaga. The gastronomic world of the people who cut up the meat and served each guest their specially intended part is very rich. And it was impossible not to be reflected in literature. Elements of Kazakh gastronomy are clearly visible in all the works of Dulat Issabekov. However, since the names of the dishes are unfamiliar to people from other cultures, they cause problems in translation. Almost all food names are culture-specific items. Therefore, the purpose of this article is to determine the features of translating the names of dishes typical of the Kazakh people in the writer’s story into Russian and English. To achieve this goal, gastronomic vocabulary from the story “Gaukhartas” was selected, systematized and subjected to lexical-semantic comparative analysis in the original/translation pair. As a result, we have identified translation transformations and semantic mistakes.

https://doi.org/10.48081/PCVQ9770

2024

Выпуск 1