насы екендігін өткен ғасырдың басында Алаш арыстары асқан ізденіспен сөз еткен. Абайтану ғылымының басында тұрған Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Райымжан Марсеков, Мұхтар Әуезов тағы басқа ардақтыларымыздың қай- қайсысы да ұлы ақын шығармашылығының басты құндылығын ашып көрсеткендігі мақалаға арқау болған. Абай барша адамзаттың игілігі. Мақалада Абай поэзиясы – мәңгілік, даналық, махаббат пен адалдықты өзегіне арқау екендігін жеткізген. Соңғы зерттеулерде Абайдың рухани ізденістері терең ашылып, оның ұлттық рухани қалыптасуындағы рөлі айқындалды. Өмірдің түрлі құбылысына өлеңі арқылы өткір де сергек ойын айтқан ол халықтың ой-өрісін дамытатын бейне жасады. Абай шығармаларын зерттей отыра өлеңінің көркемдік қуаты, тақырыптары әралуандығына қарап өмірдің қыр-сырын, өткенін, болашағын тани білгендігіне ой жүгіртесің. Адамдардың сан қыры, портреттері, ел адамының, шаруа адамының, билік адамының тұрмысы көркем тілмен тұтаса кеп, Абайдың болмысын ашатынына, дүниетанымын тануға болатыны айтылған.

https://doi.org/10.48081/RHHW7036

2020

Выпуск 4

In this article, the author analyses the teaching of grammar to students as a foreign language in the context and with a discursive approach. The author argues that this approach is a very important and necessary part of the process of understanding and perception, since the contextual meaning of a sentence tends to include much more than the literal meaning of the sentence. Therefore, a comprehensive study of this issue will help teachers improve grammar teaching methods in context and through a discursive approach. Moreover, scientists tend to side with the language socialization hypothesis and hold that grammar in a first or second language is acquired through the learner’s repeated and meaningful experience with contextualized discourse, in which grammar is a structural resource that may or may not get explicitly analyzed by the learner as she or he observes and/or engages in meaningful interaction. In this regard, the author has made thorough research on teaching grammar as a foreign language and aims to address practical teaching issues and to help teachers find the possible ways to benefit students.

https://doi.org/10.48081/IMVN6091

2020

Выпуск 4

В статье рассматриваются вопросы, связанные с ролью музыкальной драматургии в театральных постановках. Проводится анализ роли музыки как важного средства характеристики сценических положений и образов. Рассматривается неотъемлемым компонентом драматургии спектакля, ведущим проводником художественной идеи. Дается определение музыкальному сопровождению в драматических постановках как составляющая определенной эмоциональной атмосферы, которое воссоздает национальный, исторический и локальный колорит, углубляя характеристики персонажей. Представлена характеристика популярных песен народного композитора, певца, акына Жаяу Мусы Байжанова.

https://doi.org/10.48081/UEGY7116

2020

Выпуск 4

В данной статье рассмотрено понятие «манипулятивность» как концептуальный феномен, описаны существующие подходы в определении сущности данного понятия в научной литературе. Авторами статьи проведен анализ дефиниций манипуляции и манипулятивности дискурса, рассмотрены и разграничены смежные с данным явлением понятия, в частности, такие виды речевого воздействия, как убеждение, суггестия, пропаганда, речевая агрессия. В результате обзора научной литературы и анализа фактического материала составлена концептуальная схема манипулятивности дискурса массмедиа, в которой учтены как экстралингвистические, так и собственно лингвистические факторы. Также в статье описаны две методики измерения манипулятивности. В рамках разработки методики автоматического распознавания манипулятивного массмедийного дискурса ограничен концепт манипулятивности, в котором сделан аспект на языковую составляющую, способную выступить в качестве валидных метрик компьютерного диагностирования корпуса публикаций интернет-СМИ. В статье представлен набор языковых индикаторов, обладающих манипулятивным потенциалом, по которым были составлены словари и которые были алгоритмизированы для последующего машинного обучения.

https://doi.org/10.48081/BIFC6215

2020

Выпуск 4

Бұл мақала қазақ тілі синтаксисінің жаңа саласын танытуға бағытталған. Мақала авторларының түйіндеуінше, қазіргі қазақ тілі синтаксисі сөзтұлға, сөз тіркесі және сөйлем синтаксисі ретінде әбден танылып болды. Ал «орамды сөйлемдер» синтаксисі мен «өрнекті сөйлемдер» синтаксисі атты сала атаулары жалпы синтаксисті тиянақтап тұруы қажет. Тек осы жағдайда ғана бірбүтін синтаксистік құрылым жинақталатын болады. Аталған тақырып атауы А. Байтұрсынұлының ұсынымындағы пәнсөзбен берілді. Әрі сол ғалымның ғылыми тұжырымдарын бекітуге арналды. Нәтижесінде, ғалымның «өрнекті» деп тапқан сөйлемдері синтаксис саласының ең жоғарғы түріне сәйкесетіні анықталып, оның ішкі құрылым бөліктері дәлелденді. Ғалымның ғылыми тұжырымдары нақты мысалдармен тиянақталды.

https://doi.org/10.48081/GRRB7263

2020

Выпуск 4

Мақалада Абайдың қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптарын алғаш жинаушылардың бірі екендігі, аспаптанушылығы, күй шығарғаны, әннің де, күйдің де алғашқы сыншысы әрі оларды бабына келтіріп орындаудың нұсқаушысы да болғаны айтылады. Сондай-ақ «ессіз,есер», «құлақты тесер» даңғаза, мәнсіз- мағынасыз, ойсыз әндерді сынауының себебі белгілі ғалымдар мен музыка зерттеушілерінің, білікті дәрігер-психологтардың, дін қайраткерлерінің ой-пікірлерімен дәйектеле отырып ашылады. «Құлақтан кіріп бойды алар» өлеңіндегі «ескі сыбыр» сөзінің мән-мазмұны фольклортанушы ғалым Б. Жүсіптің, ірі шығыстанушы арабист ғалым Андрей Бертельстің, қасиетті Құранды орыс тіліне аударған Валерия Порохова еңбектеріндегі ой-пікірлерге сүйеніліп жазылған.

https://doi.org/10.48081/QDUW2626

2020

Выпуск 4

Берілген мақалада эмоцияны білдіруде тілдік құралдарды қолданудағы гендерлік ерекшелік қарастырылды. Қазіргі уақытта зерттеушілер эмоцияны зерттеу мәселесіне ерекше ден қоя бастады. Адам эмоциясы және оның лингвистикалық құралдар арқылы берілу механизмі үнемі ғылыми зерттеулер нысаны болып келеді. Бірнеше ғылымдар қатары осы мәселемен жүйелі түрде айналысады: психология, физиология, әлеуметтану, философия, этика, медицина, лингвистика. Лингвистикада эмоция алуантүрлі тілдер материалдары негізінде көптеген зерттеулер пәніне айналды. Отандық және шетел ғалымдарының бірқатар еңбектерінде эмоцияның фонетикалық, лексикалық, сөзжасамдық, фразеологиялық, сондай-ақ грамматикалық құралдар көмегімен берілетіндігі айтылады. Эмотивтік мән және экспрессивтілік категориясының мазмұны сипатталды. Экспрессивтілік тілдік қарым-қатынасқа түсушілердің эмоциясын жеткізуге қызмет ете отырып, прагматикалық әлеуетке ие болады. Ғалымдардың анықтамасына сүйенсек, экспрессивтілікті айтушының өзі баяндап, әңгімелеп тұрған жайға өзінің жеке басының көзқарасын, пікірін білдіретін семантикалық-стилистикалық белгілердің, амалтәсілдердің жиынтығы ретінде қарастырамыз. Ғалымдар, экспрессивтіліктің эмоцияға байлаулы емес екендігін, эмоцияға қатысы жоқ құбылыстарға байланысты да қолданыла беретіндігін айтады, оның себебі адам айналасындағы заттар мен құбылыстарды қабылдағанда оның санасында оларға қатысты баға тууы мүмкін екендігі айқын. Бұл категорияның жалпы мазмұны сөйлеушіге әсер ету мақсатындағы сөйлеушінің сезімі, көңіл-күйі, қарым-қатынасын тілдік тұрғыдан құрудан тұрады; бұл категория алуантүрлі жүйелік-тілдік бірліктер мен тілдік құралдардан тұрады; сөйлесімде экспрессивтілікті жүзеге асырудың мақсаты эмоционалдық тұрғыдан әсер ету эффектісі болып табылады; бұл категория функционалды-прагматикалық қызметі мен функционалды-семантикалық аспектісімен айқындалады.

https://doi.org/10.48081/LUSF6069

2020

Выпуск 4

Ұсынылып отырған мақалада геодезия және онымен сабақтас салалар терминдерінің аббревиация арқылы жасалу мәселелері қарастырылады. Аббревиатуралық лексика қазіргі техникалық сала терминологиясының сөздік құрамының ажырамас бөлігі болып табылады, өйткені ғылым мен техниканы дамытудың қазіргі кезеңі қарым-қатынаста барынша қысқартылған атаулардың қолданылуын талап етеді. Тәжірибеде қысқарту сөзжасамның күрделі әрі өнімді тәсілі болып табылады, өйткені терминдерге қойылатын жинақылық және тұтастық талаптарына жауап береді. Геодезия және онымен сабақтас салаларда терминдер ретінде көбінесе үш, төрт және кейде одан да көп компоненттерден тұратын күрделі сөздер қолданылады. Алайда, бастапқы әріптің төрт және одан да көп компоненттерімен қысқартулар үш компонентті қысқартулардан әлдеқайда аз. Жаңа қолданыстардың көпшілігі көп компонентті болғандықтан оны аудару, баламасын табу және қолдану да ыңғайсыз. Тілдік қатынас барысында әдетте қысқартылған түрде қолданылатын күрделі терминдер кейін мамандардың күнделікті қолданысында дағдыға айналады. Осылайша, мақалада түсінудегі белгілі бір қиындықтарға қарамастан, аббревиатуралар үнемді, ыңғайлы, түсінікті және мамандар арасындағы өзара түсіністікке, сондай-ақ геодезия және онымен сабақтас ғылымдар терминдерін одан әрі дамытуға ықпал ететіні баяндалады.

https://doi.org/10.48081/HVVO5074

2020

Выпуск 4

В данной статье рассматриваются современные требования к оформлению периодических изданий. Это один из путей повышения качества газеты как товара. Для этого нужно иметь представление о современных тенденциях, методах и приемах дизайна. Традиционно процесс создания композиционно-графической модели предполагает ряд этапов, которые необходимо соблюдать. Первый этап – моделирование групп оформительских элементов. Второй – систематизация и унификация оформления всех тематических объединений материалов. Третий – комплексная разработка модели издания. Комплексная разработка модели издания, которая в газете может состоять из следуещих частей: графиков периодичности появления основных рубрик, разделов и тематических полос (структура издания), размерных стереотипов, включающих в себя объем материала, формат колонок, размеры заголовков и количество строк в них, величину межколонных пробелов, стандартных операций набора, предусматривающих выключку, шрифт (кегль, начертание, согласующиеся с размерным стереотипом) заголовков, отбивку заголовков, концовки, набор теста, авторской подписи и других компонентов издания, макетов-стандартов, предусматривающих композицию издания, в частности тип верстки. Завершающий этап комплексной разработки модели должен начинаться с системы рубрик. Особое внимание при моделировании уделяется разработке стиля, дается понятие эстетического вкуса.

https://doi.org/10.48081/NWOW2324

2020

Выпуск 4

Мақала ғылыми стиль мәтіндерін аудару кезінде баламалылыққа қол жеткізу тәсілдерін зерттеуге арналған. Қазақ, ағылшын және орыс тіл білімінде «ғылыми дискурс» терминінің анықтамасын талқылауға ерекше назар аударылады. Зерттеу материалы ретінде Карен Армстронгтың «Құдай тарихы: 4000 жылдық иудаизм, христиан және ислам іздеуі» атты университеттерге арналған дінтану оқулығының ағылшын тілндегі түпнұсқасы және қазақша аудармасы таңдалды. Қазақ тіліндегі аударма 2018 жылы «Рухaни жaңғыру» бaғдaрлaмacы негізінде «Жaңa гумaнитaрлық білім. Қaзaқ тіліндегі 100 жaңa oқулық» аясында жүзеге асырылды және бұдан бұрын талданбаған. Аударматанудағы ғылыми дискурс – тиісті пәндік саламен және оның нақты терминологиясымен алдын-ала танысқан жағдайда ғана кәсіби жұмыстарды орындауға болатын аудармашылық қызмет екендігі сөз жүргізілді. Аталған оқулықтың ағылшын тілінен қазақ тіліне тікелей аударылу ерекшеліктеріне функционалдық және прагматикалық аспектілерде талдау жүргізілді. Жалпы алғанда, үш әлемдік діндерге: иудаизм, христиандық және исламға қатысты терминдермен және тұрақты сөз тіркестерімен түпнұсқа мәтін мазмұнының дұрыс берілуі туралы қорытынды жасалды. Нақты емес немесе толық емес аудармалары бар мәнмәтіндердің мақала авторларының өз нұсқалары келтірілген.

https://doi.org/10.48081/MMQI9923

2020

Выпуск 4