The article linguo-axiological examines the linguistic picture of spiritual and moral values in Shakarim's work. The purpose of the study is to study the poetics of Shakarim in the linguo-axiological aspect, to determine the ways of transmitting national spiritual values in the poet's work through linguistic units. The article uses methods of generalization, linguo-axiological, conceptual analysis, and formulation of materials. In the course of the study, the authors analyze such concepts as mind, thought, heart, soul, truth, pleasure, support, conscience, love, expressing spiritual and moral value. The continuity of these concepts in the poetry of Abai Shakarim is analyzed. As a result of the research, it is concluded that the poet conveyed spiritual and moral values in an artistic and poetic language understandable to ordinary people, with the aim of deeply immersing Islamic values into the human soul, relying on centuries-old customs, knowledge of the people. The conclusions made in the course of the study are of great theoretical and practical importance. The conclusions reached in the article can be used in research in the direction of "Linguoaxiology", as well as in special courses such as "Shakarim studies", "Stylistics of the Kazakh language", "The Language of poetry".

https://doi.org/10.48081/JKSU8857

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада қазіргі қазақ тілінің сөзжасамындағы дәстүрлі емес фонетика-семантикалық тәсілді сөзжасамдық қатынасқа сай пайымдау мәселесі ұсынылған. Мақалада осы уақытқа дейін сөзжасамның дәстүрлі емес тәсілі ретінде қарастырылып жүрген фонетика-семантикалық тәсілді дәстүрлі тәсіл деп танудың тілдік деректері, теориялық тұжырымдар келтірілген. Қазақ тілінің қалыптасу, даму барысындағы тарихи сөзжасам үдерісінің негізінде жатқан көптеген фонетикалық, фонологиялық, фономорфологиялық, “ішкі флексия”, дыбыстық трансформациялар сияқты құбылыстардың сөзжасамдық аспектісі қарастырылған. Тілші ғалымдардың еңбектеріндегі тілдік деректерге сүйене отырып, мысалдар негізінде автор өз тұжырымын жасаған. Тілдің сөздік қорының фонетикалық тәсілдер арқылы толығуы тек қазақ тілінде емес, түркі тілдерінде де, көптеген тілдерде кездеседі. Бұл тәсіл әсіресе флективті тілдерде өте өнімді қолданылады. Қазақ тіл білімінде өте өнімді тәсіл деп есептелмегенімен, фонетика-семантикалық тәсілмен жасалған сөздер аз емес. Бұл – түркі тілдерінде де, қазақ тілінде де көнеден келе жатқан тәсілдердің бірі. Сөздік қорымызда тас-тес, азу-езу, ашық-есік, аса-есе, қары-кәрі, қал-кел, ақ-әк, құшу-қысу, бақ-бау, ауа-әуе т.с.с. көптеген мағыналары да, дыбысталуы да біріне-бірі жуық сөздердің болуы, қолданылуы аталмыш тәсілдің көне, өнімді екенін дәлелдейді.

https://doi.org/10.48081/GNDX9262

2024

Выпуск 4

This article presents ways to overcome intercultural barriers in the English language classroom through designing additional teaching materials about British culture. The article presents the results of a pedagogical experiment on the implementation of these materials into the educational process. The experiment involved 10th grade students and English teachers from Gymnasium 147 in Almaty. The following themes were tested during the experiment: "Eating in Britain", "Holidays", “Modern families”, “Making friends with Westerns”, “Art connects people from different cultures”. The elaboration of supplementary materials was carried out taking into account the level, age, needs and interests of the pupils. Modern methods and approaches such as "Flipped classroom", "Project technology", and "Role play" were used to overcome intercultural barriers in English lessons. During the conducted pedagogical experiment we can note that the more students are exposed to a foreign language culture, the more naturally they communicate with foreigners. Moreover, knowledge of the culture of the country of the target language enables students to think in a foreign language.

https://doi.org/10.48081/CDXQ8530

2024

Выпуск 4

В статье рассматриваются литературные стратегии казахских писателей А. Нурпеисова в романе-дилогии «Последний долг» и С. Жубатырулы в романе-трилогии «Абыржы». Отмечается, что в указанных произведениях художественно осмысляется проблема высыхания Аральского моря. А. Нурпеисов выражает свою гражданскую позицию через обращённый к себе «ты-монолог» (В. Е. Хализев) главного героя Жадигера. На основе глубоких размышлений героя об экологических проблемах, узкая сцена частной жизни, ограниченной в пространстве и во времени, раздвигается до предельно универсальной общечеловеческой сцены с «последними вопросами» бытия и сознания. Жадигер является носителем экологического сознания, истоки которого в фольклорном восприятии окружающей природы, частью которой является человек. Писатель-эколог С. Жубатырулы исследует проблему Арала не столько в линейном, сколько в глубинном плане. Сознание и подсознание М. Жармекенова, автора проекта по осушению моря, отражает его позднее раскаяние за содеянное. В результате сравнительного анализа выявлены общие и отличительные черты авторских стратегий: так, и Нурпеисов, и Жубатырулы раскрывают процессы становления экологического сознания через показ ретроспективных психологических переживаний и внутренние монологи-рефлексии главных героев. В то же время, только для романа С. Жубатырулы характерна стратегия потока сознания.

https://doi.org/10.48081/JKAE4079

2024

Выпуск 4

The study evaluates the preservation of metaphorical content when translating Boris Pasternak's poems into English and Kazakh. This topic becomes relevant given Pasternak's increasing popularity among Kazakh-speaking audiences who pay attention to language arts in the context of Kazakh literature. The study substantiates its relevance by the lack of systematic research in this area and the need for analysis, despite the relevance of the topic and the importance of Pasternak for Kazakh-speaking audiences. A comparative analysis of the original and translated poems revealed that Pasternak's poems are successfully adapted for foreign-language audiences, but cannot always convey the complexity of metaphors. This confirms the relevance of the study, which aims to fill the gap in systematic research on this topic. The study uses comparative, historical and observational methods to analyse Pasternak's original and translated texts with regard to metaphorical elements. The results show that the translation of metaphorical elements, due to the similarities between Russian and English, is generally possible. However, some of the author's metaphors may lose their original depth in the process of translation due to national-cultural peculiarities. This study provides a contribution to the field of literary translation and enriches the understanding of the difficulties associated with the preservation of metaphors in literary translations.

https://doi.org/10.48081/SKDJ4164

2024

Выпуск 4

This article examines the metaphorical concept of "UNITY" in media materials during and after the January 2022 events in Kazakhstan so called "Bloody January". According to J. Lakoff and M. Johnson, the essence of a conceptual metaphor consists of the transfer of one linguistic unit by means of a completely different unit, that our everyday conceptual system, within the framework of which we think, is metaphorical in nature. In this regard, the metaphor allows us to emphasize extremely important aspects of the functioning and representation of the concept “UNITY” in its connection with other concepts. Through linguistic and cognitive analysis, we scrutinize the metaphors employed to depict unity, shedding light on their role in shaping discourse and public perception during this critical period. The results of the study allow us to conclude that the process of actualization and metaphorization is the basis for the functioning of key representatives of the concept “UNITY”, and also carries mechanisms that allow the formation of new phraseological units in language and culture. Using critical discourse analysis, the article examines examples of metaphorical understanding of “UNITY” as a linguistic phenomenon.

https://doi.org/10.48081/VMOC8768

2024

Выпуск 4

This article examines the trends in the development of Kazakh children's literature in the 1950s and 1960s, focusing on its thematic and ideological orientation. It also delves into the creative world of poet Adyrbek Sopybekov, whose significant contributions to the field are explored. The author analyzes fantastic poems and other selected works by A. Sopybekov, considered the best examples of children's poetry, and paying close attention on their thematic, ideological features, and artistic aspects. Children's poetry during the years of national independence remains a relatively understudied topic. Examining the creative laboratory of poets who have worked significantly in this direction, and thereby studying the direction and nature of modern children's poetry, drawing conclusions about thematic and ideological features, artistic aspects, is one of the urgent tasks facing the science of national literary studies. While valuable insights into Adyrbek Sopybekov's children's works have appeared in the press, a dedicated, comprehensive analysis of his creative portrait within the framework of Kazakh literary studies is still lacking. This article aims to address this gap by offering a broader differentiation of the poet's work, thereby assessing his characteristic style, his methods of conveying artistic ideas to children, and the educational value inherent in his writing. Additionally, it seeks to evaluate A. Sopybekov's contributions to Kazakh children's literature of the 1950s and 1960s and to gain a deeper understanding of his poetic skill.

https://doi.org/10.48081/LCRL4034

2024

Выпуск 4

Жыр алыбы атанған Жамбыл Жабаев шығармашылығы сан-салалы. Бүгінгі күнге дейін ақын поэзиясы әдебиеттану ғылымындағы бірнеше іргелі зерттеу еңбегіне арқау болды. Ғалымдар ақын жырлары мен айтыстарын әр қырынан зерттеп, Жамбылтану ғылымына орасан зор еңбек сіңірген. Десек те, Жамбыл Жабаев шығармашылығындағы мифтік сарын, мотивтер, образдар әлі де болса жете зерттелген жоқ. Ал халық ақынының жырлары халықтың танымынан, тамырынан сыр шертпеуі мүмкін емес. Мақалада халық ақынының шығармаларындағы мифтік сарынды зерттей отырып, оның туындыға үстейтін мәніне үңілеміз. Сол арқылы шығарма мәнін өзге қырынан таныстыруға, мағынасын толықтыруға болатынын зерделейміз. Сонымен қатар, ақын жырларындағы мифтің поэтикалық қуатын да айқындап, мифтік образдар жүйесінің бірізділігіне мән береміз. Мотивтер мен образдардың генезисіне тереңдей тоқталамыз. Миф – халықтың протодіні, арғы танымы ретінде саф қалпында сақталмағаны ғылымға аян. Ал оның әдеби шығармада көрініс табуы тіпті елеусіз болуы ықтимал. Сондықтан мифтік мотивтер мен образдарды ақын жырларының жекелеген жолдарынан іздеуге тура келеді. Халық тұрмысымен, танымымен біте қайнасқан Жамбыл ақынның жырлары оқырманын сол терең таныммен қайта қауыштырады. Ол өз кезегінде халықтың ұлттық кодына жетелері сөзсіз. Сондықтан халыққа жырлары етене таныс Жамбыл Жабаев поэзиясындағы мифтік мотивтердің зерттелуі өзекті мәселе.

https://doi.org/10.48081/SKML9411

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада бірегей рухани мазмұны мен этикалық-эстетикалық ерекшеліктері бар қазақ мәдениетін жаңарту процесі талданады. Мақала авторлары адамгершілік мәселелеріне жүгіну, оларды түсіну және қазақ халқының руханиятын жаңғырту қазіргі Қазақстанның өзекті міндеттерінің бірі деп санайды. Кеңестік кезең туралы айтылмаған қазақ ойшылдарының тамаша галактикасының этикалық мұрасы сараланады. Авторлар қазақтардың философиялық этикасы бір орында тұрмағанын көрсетеді: әлеуметтік-мәдени контекст өзгерді, онымен бірге өз заманының сын-тегеуріндеріне жауап бере отырып, философиялық-этикалық ой өзгерді және дамыды. Қазақ ойшылдарының философиялық шығармашылығының қалыптасуы мен дамуының негізгі кезеңдері өз халқының тағдырын жақсы жаққа өзгертуге ұмтылған жаңа қағидаттар мен идеяларды ұсынумен байланысты болды. Қазақ философиялық этикасы өзінің ерекше ұлттық сипатын жауаптарда емес, сұрақтар қоюда, проблематиканы таңдауда алады. Адамның құндылық бағдарларының негізі белгілі бір құндылық жүйесі болып табылады, оның ішінде адам санасында тұлғаны қоршаған әлеммен таныстыру процесінде қалыптасқан моральдық құндылықтардан тұрады. Мақалада қазақ жазушы-ойшылдары ұлттық дәстүр үшін ғана емес, әлемдік этикалық ойдың қазынасын толықтыра отырып, оның шегінен асып түсетін күрделі экзистенциалдық мәселелерді тұжырымдады деген қорытындыға келеді.

https://doi.org/10.48081/EBVE1229

2024

Выпуск 4

Abstract. The article is devoted to the study of the concepts underlying the creation of a linguistic picture of the Universe in the works of Mashhur Zhusup. The study examines the national culture, the worldview of the Kazakh people, transmitted through concepts and concepts. At the same time, the ability to use language, expressed by the poet's artistic sign, is analyzed. As a result of the author's research, the concepts in the poet's works are evaluated as meaningful units of language, mentality of the image of the Universe embodied in the human psyche. The reflection of the image of the world and national values, activities, etc. are differentiated. It is shown that concepts are concentrated in accordance with the content of a certain concept and form a conceptual system. In the works of Mashhur Zhusup, it turns out that the image of the Universe is reflected through various concepts and expressed through words.

https://doi.org/10.48081/NREP6265

2024

Выпуск 4